Vrouwenrechten blinde vlek in due diligence voor veel bedrijven

Het begon acht jaar geleden in een klein zaaltje. Een jaar daarna stond Nobelprijswinnaar Kailash Satyarthi op het podium. Zoveel is zeker: de jaarlijkse Human Rights Conference van ABN AMRO heeft sinds de eerste editie in 2014 een vlucht genomen.

“Als bank houden we al jarenlang overleggen met verschillende stakeholders”, vertelt Wijbrand Fabius, Stakeholder en Engagementmanager bij ABN AMRO. “Tijdens die overleggen kwam steeds meer nadruk te liggen op mensenrechten en de verantwoordelijkheid van bedrijven in hun toeleveringsketens. Zo kwam het thema nadrukkelijker op ons netvlies te staan. Daaruit is de Human Rights Conference ontstaan.”

Respecteren van mensenrechten

De initiatiefnemer van het mensenrechtenprogramma van de bank is Maria Anne van Dijk. Door te luisteren naar de verhalen van stakeholders raakte ze ervan overtuigd dat de bank, als beleggingsdienstverlener en financier van duizenden bedrijven wereldwijd, een verantwoordelijkheid heeft in het respecteren van mensenrechten. Maria Anne besloot het netwerk binnen en buiten ABN AMRO – collega’s, bedrijven, ngo’s, specialisten – bijeen te brengen om samen na te denken over de rol van de bank in het respecteren van mensenrechten.

De mensenrechtenconferentie van 2021 vond plaats op 10 december, voor de eerste keer online in verband met de coronamaatregelen. De interesse was groot: er waren ruim 450 aanmeldingen. Het thema van dit jaar was ‘Women’s rights due diligence in global supply chains’. Due diligence is het onderzoeken van bedrijven op allerhande risico’s. Zo brengen bedrijven door middel van mensenrechten due diligence in kaart aan welke mensenrechtenrisico’s zij verbonden zijn door de eigen activiteiten en die van zakelijke relaties, zoals leveranciers en klanten. Binnen de due diligence en engagement processen van veel bedrijven zijn vrouwenrechten een blinde vlek, ook voor ABN AMRO. Onbedoeld zijn deze processen vaak meer gericht op het verbeteren van de situaties van mannen dan van vrouwen.

Recht op non-discriminatie

“We brengen mensenrechten altijd onder de aandacht bij onze klanten. Hierbij stellen we de vraag hoe die worden gewaarborgd binnen de organisatie en binnen de keten”, vertelt Yuri Herder, Business & Human Rights Advisor. “Met vrouwenrechten ga je een niveau dieper. Dan gaat het over het fundamentele recht op non-discriminatie. Je kijkt met een ‘gender lens’ naar het due diligence proces. Dat is nodig, want helaas zijn mensenrechtenschendingen niet genderneutraal. Vrouwen worden onevenredig getroffen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de impact die het kan hebben als werktijden naar de avond verplaatsen. Voor een vrouw, werkzaam in een fabriek in Bangladesh, voor wie het onveilig kan zijn om in het donker over straat te lopen heeft dit een andere impact dan op een man. Of neem het behouden van je baan bij zwangerschap. Dat is voor veel vrouwen wereldwijd niet een vanzelfsprekendheid.”

Yuri: ‘’In lijn met de UN Guiding Principles on Business and Human Rights heeft elk bedrijf een verantwoordelijkheid als het gaat om het uitvoeren van mensenrechten due diligence. Het recht op non-discriminatie maakt hier onderdeel van uit en valt dus binnen deze verantwoordelijkheid. Aangezien due diligence in 2022 wettelijk verplicht zal worden voor bedrijven die op de Europese markt opereren, is het nog belangrijker dat bedrijven hiermee aan de slag gaan.’’

Vooral luisteren

De online bijeenkomst van 10 december bestond uit een openingswoord van ABN AMRO CEO Robert Swaak, interviews en diverse paneldiscussies. Tot de deelnemers behoorden Signify, Hunkemöller, Oxfam Novib, FNV, Shift, EOS at Federated Hermes en financiële instellingen als FMO en NN Investment Partners. Ook waren er bijdragen van Europarlementariër Lara Wolters en Pascalle Grotenhuis, ambassadeur Human Rights & Gender Equality (Ministerie van Buitenlandse Zaken).

“Ik ben er trots op dat wij dergelijke bijeenkomsten organiseren. Dat hoorden we ook terug bij de conferentie: met zulke conferenties lopen we voorop in de financiële sector”, aldus Wijbrand. “Verder is het vooral onze taak om te luisteren en te leren. We faciliteren de discussie en bieden het platform, maar laten vooral anderen aan het woord. Als bank hebben we immers niet de wijsheid in pacht.”

In 2022 gaat ABN AMRO met andere banken aan de slag om gender due diligence te implementeren in de organisatie. Want praten en luisteren is belangrijk, maar zonder daadwerkelijke actie kom je nergens. Yuri: “Dat was de belangrijkste conclusie van de conferentie. Ondanks dat het onderwerp complex is, is het belangrijkste om aan de slag te gaan. De kracht zit in het gewoon starten door naar toeleveringsketens te kijken, op te sporen waar mensenrechtenissues zitten en dit ook door een ‘gender lens’ te bekijken: worden vrouwen op een andere manier geraakt?” Wijbrand vervolgt: “Daarbij is het belangrijk om samen te werken met ngo’s , vakbonden en overheid en waar nodig expertise binnen te halen. Kennis en ervaringen delen – o.a. door het aangaan van samenwerkingen en het rapporteren over de voortgang – is essentieel om echte verandering teweeg te brengen.”