Rapport 2015

Geld verdienen dankzij criminaliteitsbestrijding, jeugdzorg en ontwikkelingssamenwerking

Elke jongere die aan werk kan worden geholpen, is winst. Het vinden van een baan biedt perspectief op de toekomst en leidt tot kostenbesparingen bij de overheid. Niet alleen uitkeringen en de gemiste inkomstenbelasting drukken op de overheidsbegroting, maar ook uitgaven aan bijvoorbeeld de zorg en criminaliteitsbestrijding. Gemeentes hebben niet altijd het geld om te investeren in een oplossing, waardoor deze kans blijft liggen.

In dit gat sprongen ABN AMRO en Start Foundation in opdracht van de Gemeente Rotterdam. Samen investeerden zij in de Buzinezzclub, die werkloze jongeren naar een vaste baan of een ondernemersbestaan begeleidt. Deelnemers doorlopen een intensief traject dat onder meer bestaat uit een stage, persoonlijke coaching en groepstrainingen en worden daarna nog voor een periode van een jaar begeleid. Zo ontstaat een win-winsituatie. Voor jongeren, overheden én investeerders, die een deel van de winst ontvangen als vooraf vastgestelde maatschappelijke en financiële doelen worden behaald. Het project loopt pas net, maar de eerste resultaten zijn positief.

Wereldverbetering

Ook bij problemen rond criminaliteitsbestrijding, jeugdzorg, gezondheidszorg en ontwikkelingssamenwerking kunnen Social Impact Bonds een verschil maken. De wereld verbeteren en geld verdienen gaan zo hand in hand, is de achterliggende gedachte. Financiële risico’s verschuiven daarbij van overheden naar private partijen, die wendbaarder en daardoor innovatiever zijn. Ze worden daarvoor beloond met een deel van de winst.

Dit verhaal valt wereldwijd goed bij overheden en financiële instellingen. “Vroeger was het altijd de overheid die problemen oploste. Tegenwoordig verschuift een deel van die verantwoordelijkheid naar burgers en bedrijven,” verklaart Ruben Koekoek, Manager Social Impact Bonds bij ABN AMRO.

Groeimarkt

The UK and US governments have launched extensive programmes, and a growing selection of countries is following suit. Banks such as Goldman Sachs and Bank of America are joining in as well. J P Morgan has estimated 2014's total investments in the rapidly growing impact investment sector, which includes Social Impact Bonds, to be 10.6 billion dollars (approximately 9.4 billion euros).

Pijnpunten

Ondanks de goede voortekenen heeft het ‘impact investeren’ de volwassenheid nog lang niet bereikt. Projecten komen vaak niet van de grond en zijn – als dat wel lukt – niet altijd succesvol.

Voor een groot deel hangt dat samen met de maatschappelijke doelen die als rendementseis aan projecten worden verbonden. Afgelopen zomer staakten Goldman Sachs en Bloomberg Philanthropies een reïntegratietraject in de New Yorkse gevangenis Rikers Island, omdat het niet lukte om de recidivekansen van jonge gevangenen te verlagen. Het gericht werken aan maatschappelijke doelen bleek lastiger dan het behalen van financiële targets.

Meetproblemen

Ook de meetbaarheid is een uitdaging, schrijven onderzoekers van de accountantsorganisatie EY in een recent onderzoeksrapport. Als positieve gevolgen van impactinvesteringen niet worden gemeten, vertalen ze niet in rendement. Het formuleren en meten van de juiste doelen is daarom een randvoorwaarde voor succes. Dit vergt grote investeringen in de organisatie, waardoor het lastig is om Social Impact Bonds op kleine schaal uit te voeren.

Deals sluiten

Daar wringt de schoen. Want de investeerders die nodig zijn voor grote projecten, nemen liever niet al te veel risico. In veel gevallen is een geslaagde pilot of garantstelling, van een deel van de verliezen door een non-profitorganisatie, nodig om groot geld aan te trekken. Overheden werken ook niet altijd mee. Nederlandse sociaal ondernemers stuiten niet zelden tegen bureaucratie en moeten samenwerken met meerdere bestuurslagen. Het sluiten van deals wordt volgens Koekoek vaak bemoeilijkt door het grote aantal betrokkenen.

Toekomst

“Betrek daarom minder partijen bij Social Impact Bonds”, raadt Koekoek aan. Vanuit de overheid kan dat worden bereikt door een overkoepelend fonds in te stellen dat de rendementen uitkeert. Bedrijven en overheden moeten volgens Koekoek meer kennis delen in de zoektocht naar effectieve businessplannen. Ondanks de uitdagingen, groeit de lijst met geslaagde toepassingen van Social Impact Bonds. Dat biedt hoop voor de toekomst. Door de grote internationale interesse houden veel instanties zich al bezig met onderzoek. Ook zijn er investeerders nodig die durven te experimenteren, zoals ABN AMRO. Koekoek: “We zien onszelf als ‘thought leader’. We zijn in een vroeg stadium begonnen en hopen de markt een ‘push’ te geven door onze kennis te delen.”

Rapport: Social Impact Bonds​ (PDF 2 MB)