Mensenrechtenconferentie: innovatie in due diligence

Investeren en zakendoen brengt op veel gebieden een verantwoordelijkheid met zich mee. Onder meer als het gaat om het respecteren van mensenrechten. Ook financiële instellingen, zoals ABN AMRO, moeten in staat zijn om te beoordelen of hun financieringen ‘mensenrecht-proof’ zijn. Dat is in een internationale context makkelijker gezegd dan gedaan. Niet zelden ontbreekt simpelweg inzicht in wat er daadwerkelijk gaande is in bepaalde gebieden.

Conferentie

Dat ontslaat banken niet van de plicht om het reilen en zeilen van een partij te onderzoeken. Om inzicht te krijgen in bijvoorbeeld lokale omstandigheden in gebieden waar je via een financiering betrokkenheid hebt. Ruben Zandvliet, Advisor Environmental, Social & Ethical Risk bij ABN AMRO, zegt hierover op ABN AMRO’s vijfde International Human Rights Conference: ‘Verantwoordelijkheid nemen voor mensenrechten begint met weten wat er ter plaatse gebeurt en met het luisteren naar mensen op wie ons handelen invloed heeft. Daarom moeten we ook manieren vinden om openbaar beschikbare informatie, die ruimschoots aanwezig is, beter te gebruiken én moeten we op zoek naar bronnen die we nu nog niet gebruiken.’ Anno 2019 worden de opties om iets tot op de bodem uit te zoeken steeds toegankelijker. Dat vertellen onder meer keynote-sprekers Nick Waters van Bellingcat en Eyal Weizman van Forensic Architecture. Een rode draad in hun verhaal: investeren in een betere wereld kan alleen als mensen écht naar elkaar omkijken. Slechts drie procent van de mensen leeft in een land waar mensenrechten volledig worden gerespecteerd. Met die wetenschap mag de beoordeling van een investering in een bedrijf niet beperkt blijven tot wat rapporten opvragen en er vervolgens van uitgaan dat een bedrijf doet wat het zegt. Wie zeker wil weten dat hij in een goed, duurzaam en humaan bedrijf investeert, zal op z’n minst moeten achterhalen of een bedrijf wel zo goed bezig is als het vertelt te zijn. Worden er absoluut geen mensenrechten geschonden? Investeer ik eigenlijk wel in een betere wereld?

Sociale media

Wie écht zorgvuldig te werk gaat, is veel tijd kwijt. Zeker als je iets tot op de bodem wilt uitzoeken, zoals Bellingcat onder meer deed over de dag dat de vlucht MH17 werd neergeschoten. Het kan één jaar kosten om één dag te analyseren. ‘Het is niet eenvoudig’, erkent Nick Waters, ‘maar in deze moderne tijd wél mogelijk. Alleen al met alles wat mensen op sociale media zetten, kunnen investeerders wel degelijk verifiëren of een modebedrijf haar naaisters niet in te kleine ruimtes, onder levensgevaarlijke omstandigheden laat werken. Om maar eens een voorbeeld te noemen.’ Vrijwel in elke uithoek van de wereld, bezitten mensen inmiddels een mobiele telefoon. Misstanden komen binnen één upload aan het licht. Sinds het gebruik van smartphones en sociale media populair is, is ook het aanbod van ‘open source informatie’ enorm gegroeid. Mensen leggen alles vast wat in hun ogen bijzonder, schokkend of abnormaal is. Onder het motto ‘informatie deel je met vrienden’ plaatsen ze dat op YouTube, Twitter, Facebook of een lokale variant daarvan. Bronnen van de media komen opeens in handen van het grote publiek.

Losse flarden informatie

‘Facebook houdt ons in de gaten, maar geeft ons ook belangrijke informatie’, vertelt Eyal Weizman van Forensic Architecture. Hij houdt zich bezig met het analyseren van open source-informatie. Hij vertelt hoe een paar onschuldige Facebookfoto’s van VS-mariniers op een basis in Kameroen, inzicht gaven tot welke gebouwen zij toegang hadden. In vergelijking met openbaar beschikbare plattegronden, kon hiermee aangetoond worden dat zij – in tegenstelling tot wat er officieel werd beweerd – toegang hadden tot plaatsen waar martelingen plaatsvonden en kon aannemelijk worden gemaakt dat ze hiervan afwisten. Weizman noemt het voorbeeld, omdat het goed illustreert hoe losse flarden informatie tot een bijzondere onthulling kunnen leiden. Ook het burgerjournalistieke platform Bellingcat van Waters, weet op die manier vaak als eerste ‘officiële nieuwsberichten’ te weerleggen. Nog voordat de officiële onderzoekscommissie meldde dat Rusland achter het neerhalen van het MH17-toestel zat, kwam Bellingcat al met de feiten naar buiten. Dat alles door Facebookfoto’s minitieus naast Google Earth-beelden en online geluidsfragmenten te leggen. Het uitvergroten van details op zo’n foto en het aan elkaar knopen van herkenningspunten is een tijdrovend proces, maar volgens Nick Waters zeker de moeite waard. ‘Met een bewering alleen bewijs je niks. Je moet feiten achterhalen. Alleen daarmee kun je een partij confronteren. Dit geeft ook een waarschuwing af: ze weten dat wij de feiten boven water kunnen krijgen.’

Plicht

Eén van de onderdelen van de conferentie was een paneldiscussie tussen diverse partijen die hun steentje bijdragen in de professionalisering van human rights due diligence: TIMBY, Ulula, TMP Systems en Impactt. Steeds meer bedrijven, instituten en ngo’s richten zich op datavergaring, analyses, waarheidsvinding en impactstudies met het doel meer grip te krijgen op het beschermen van mensenrechten. In de discussie stelden de conferentiedeelnemers zich de vraag of en hoe financiële instellingen, zoals banken, hun kwalitatieve en kwantitatieve onderzoek verder kunnen verbeteren. Hoe zorg je voor een werkbaar proces waarin harde cijfers en echte ervaringen van mensen samen een objectief oordeel mogelijk maken over risico’s en impact? Een van de boodschappen die hierin naar voren kwam: elke investeerder zou op voorhand ‘achterdochtig’ moeten zijn. Namens ABN AMRO vatte Maria Anne van Dijk, Global Head of Environmental, Social & Ethical Risk & Policy, het thema als volgt samen: ‘Verifieer resultaten van je eigen onderzoek, stel de juiste vragen en wees gezond sceptisch.’ Eyal Weizman van Forensic Architecture zegt hierover: ‘De geringste twijfel moet aanleiding zijn iets te onderzoeken. Human rights due diligence is een morele plicht, voor iedereen die in de wereld van morgen wil investeren.’

Over ABN AMRO’s International Human Rights Conference

Elk jaar organiseert ABN AMRO een mensenrechtenconferentie voor haar zakelijke contacten om zowel het onderwerp, als het beleid van de bank onder de aandacht te brengen. Op 10 december 2018, de internationale dag van de mensenrechten, vond de vijfde editie van deze conferentie plaats. Het event is één van de manieren waarop ABN AMRO gestalte geeft aan haar duurzame beleidsvoering. Met meer dan 5 miljoen retailklanten en 400.000 zakelijke klanten kan de bank een behoorlijke impact hebben om de wereld van nu, morgen nog beter te maken. Door advies, maar ook door inzicht te geven in hoeverre investeringen een positieve of negatieve bijdrage leveren aan sociale kwesties zoals mensenrechten. Keynote speakers deze dag waren Nick Waters van Bellingcat en Eyal Weizman van Forensic Architecture. De founders van TIMBY, Ulula, TMP Systems en Impactt leverden een bijdrage aan de interactieve sessies. Bekijk een korte video-impressie van ABN AMRO’s vijfde International Human Rights Conference