In gesprek met bedrijven over wapens

Sinds 2013 verbiedt de Nederlandse wet financiële instellingen zaken te doen met bedrijven die clustermunitie produceren of verhandelen. ABN AMRO gaat nog een stapje verder en doet ook geen zaken met bedrijven die actief zijn in andere ‘controversiële wapens’, zoals biologische- of chemische wapens, maar niet voordat er wordt gezocht naar dialoog.

Defensie

Een criticus zou misschien opmerken dat wapens per definitie controversieel zijn. Toch maakt ABN AMRO bewust onderscheid, legt Strategic Risk Analist Myrthe Haase uit. “Als bank respecteren we het recht van soevereine landen om zich te verdedigen, en wapens horen daar nu eenmaal bij. Daarom sluiten we wapens niet categorisch uit. Maar we doen wel altijd een zorgvuldige due diligence; alle bedrijven die bij ons aankloppen voor financiële dienstverlening – of dat nu gaat om betalingsverkeer of een lening – screenen we op defensie-links. We willen er zeker van zijn dat klanten voldoen aan onze maatstaven op defensiegebied.”

Ieder bedrijf met een defensie-link wordt nader bekeken. Bijzondere aandacht wordt daarbij besteed aan het eindgebruik van de producten van het bedrijf. Dat kunnen wapens zijn, maar bijvoorbeeld ook kogelvrije vesten of onderdelen zoals computerchips die een militaire toepassing kunnen hebben. Gaan die naar het Nederlandse ministerie van Defensie of naar het leger van een dictatoriaal land? “Dat maakt alle verschil”, zegt Myrthe. Afhankelijk van de gevoeligheid wordt bepaald of er binnen de bank een tweede of derde paar ogen naar de casus moet kijken. In sommige gevallen vragen we de klant extra maatregelen te nemen. Als de klant hiertoe niet bereid is nemen we in het uiterste geval afscheid.

Controversial Weapons List

De maatstaven van de bank worden onder andere geconcretiseerd in de Controversial Weapons List. Hierin staan de wapens opgesomd die volgens ABN AMRO onder de definitie ‘controversieel’ vallen. Dat wil zeggen wapens die bij gebruik een ‘disproportionele en willekeurige impact hebben op de burgerbevolking’: nucleaire wapens, anti-persoonsmijnen, biologische wapens, chemische wapens, clustermunitie en wit fosfor wapens.

De Controversial Weapons List, die elk jaar wordt geüpdate, bevat ook de namen van de bedrijven die betrokken zijn bij de productie of verspreiding van deze wapens. Deze bedrijven zijn uitgesloten van de dienstverlening van de bank en beleggingen door onze klanten. Momenteel staan 27 beursgenoteerde en 41 private bedrijven uit de hele wereld op de lijst. De lijst beursgenoteerde bedrijven wordt ook op de website van ABN AMRO gepubliceerd.

Dialoog zoeken

Yuri Herder, Social Sustainability Advisor bij ABN AMRO, legt uit hoe de samenstelling van de lijst in zijn werk gaat. “Het onafhankelijke onderzoeksbureau Sustainalytics onderzoekt welke bedrijven actief zijn in de productie, handel of verkoop van controversiële wapens. Bedrijven die door Sustainalytics geïdentificeerd zijn en aan onze criteria voldoen, belanden op onze watch list. Door middel van een brief worden de bedrijven door ABN AMRO om uitleg gevraagd. Als er geen bevredigende uitleg volgt, stellen we het bedrijf ervan op de hoogte dat het op onze Controversial Weapons List komt, en wat de consequenties daar van zijn: dat klanten niet meer in de aandelen van het bedrijf kunnen beleggen en dat ABN AMRO op geen enkele wijze zaken met het bedrijf zal doen.”

Nadat bedrijven zo'n brief hebben gekregen gebeurt het regelmatig dat ze de dialoog willen aangaan. Yuri: “Dan reageren bedrijven begripvol en constructief: ‘jullie hebben gelijk, dit soort activiteiten passen niet meer binnen het huidige tijdsbeeld.’ Soms zijn ze al bezig om die activiteiten af te bouwen, dan is de dialoog aanleiding om dit traject te versnellen.”

Yuri: “Omdat deze bedrijven geen klant zijn, verkeer je als bank in een minder stevige onderhandelingspositie, maar je bent niet helemaal zonder invloed. De meeste bedrijven vinden het niet prettig om op een uitsluitingslijst te komen van een westerse bank, dus die invloed moeten we gebruiken.” 

Bewustwording

Het gaat ABN AMRO niet alleen om fabrikanten, maar ook om toeleveranciers aan de wapenindustrie. “Als Nederlandse bank zit daar ook met name onze kracht. Nederland kent geen grote wapenindustrie maar wel veel bedrijven in de dienstensector en maakindustrie die toeleverancier zijn voor wapenfabrikanten. In gesprekken stellen we dit aan de orde. Hoe screent u uw afnemers? Heeft u nagedacht over de ethische- en eventuele sociale risico’s? Wat doet de eindgebruiker met de onderdelen die u verkoopt? Die vragen stellen is waardevol”, stelt Myrthe. “We verwachten daarin ook transparantie van onze klanten en een goed track record.”

De bank blijft niet alleen met klanten het gesprek voeren over de ethische risico’s van de defensie-industrie, maar ook met maatschappelijke organisaties. Myrthe: “Om klanten de goede kant op te laten bewegen, moeten we ons beleid steeds blijven aanscherpen. Bijvoorbeeld op het gebied van autonome wapens en privacy. Binnenkort starten we weer met zo’n beleidsherziening.”