Hoe maken we financiële dienstverlening toegankelijker voor non-profitorganisaties?

Elke paar weken krijgt Nelleke Hoffs – Business & Human Rights Advisor bij ABN AMRO – wel signalen door van non-profitorganisaties: een betaling komt niet door, een rekening is geblokkeerd. Regelmatig ervaren non-profitorganisaties de negatieve gevolgen van strengere wetgeving tegen witwassen en terrorisme. Dat leidt tot onbegrip en verontwaardiging in de sector. Ze verrichten belangrijk werk, vaak in arme landen. Waarom worden ze in hun activiteiten belemmerd door banken?

Corruptie

Nelleke begrijpt de zorgen. “Sommige non-profitorganisaties stoppen met hun waardevolle werk vanwege toenemende regeldruk. Dat kan niet de bedoeling zijn. We vinden het belangrijk dat deze organisaties hun maatschappelijke missie kunnen vervullen. Bovendien is financiële inclusie één van de pijlers in de social impact die ABN AMRO wil maken. In veruit de meeste gevallen gaat het gelukkig ook goed. Tegelijkertijd is het ook een feit dat we vanwege geldende wet- en regelgeving onbedoeld bijdragen aan het hinderen van non-profitorganisaties.”

Dit komt omdat non-profitorganisaties kwetsbaar kunnen zijn voor misbruik. Ze zijn geregeld actief in arme landen waar veel corruptie voorkomt. Non-profitorganisatieskunnen worden gebruikt als vehikel om terreur te financieren. Ook lokale samenwerkingen kunnen risicovol zijn; donaties kunnen onbedoeld terechtkomen bij organisaties die zich schuldig maken aan mensenrechtenschendingen.

Poortwachter

In de strijd tegen witwassen en terrorismefinanciering hebben banken de rol van poortwachter gekregen. Concreet betekent dit voor non-profitorganisaties dat ze bij het openen van een bankrekening uitgebreider worden gecontroleerd. Ze moeten onder meer aantonen dat hun wijze van bestuur op orde is.

Non-profitorganisaties begrijpen niet dat hun motieven in twijfel worden getrokken, vertelt Lia van Broekhoven, directeur en medeoprichter van Human Security Collective. De stichting zet zich in voor veiligheid en vertrouwen in de samenleving. “Non-profitorganisaties zijn idealistisch en willen aan de slag. Dat het openen van een bankrekening en het overmaken van geld zo uitdagend zijn, komt vaak als een nare verrassing.”

Niet over één nacht ijs

Cijfers over hoeveel non-profitorganisaties last ondervinden van de wetgeving zijn moeilijk te achterhalen. Sommige lopen weleens tegen problemen aan, maar nemen die op de koop toe. Andere stoppen, of gaan verder in een andere (rechts)vorm. En dan zijn er ook nog talloze non-profitorganisaties die alle waarborgen tot in de puntjes hebben geregeld, en relatief probleemloos kunnen werken.

“Als een non-profitorganisatie geen bankrekening kan openen, dan betekent dat niet automatisch dat dit onrechtvaardig is”, verduidelijkt Nelleke. “De analisten van ABN AMRO gaan niet over één nacht ijs en nemen weloverwogen besluiten. Het kan gebeuren dat een non-profitorganisatie met een heel mooie missie geen duidelijk zicht heeft op de partners waarmee zij gaat samenwerken, of zich onvoldoende bewust is van de risico’s die hun activiteiten met zich meebrengen. Dan heb je jezelf als organisatie nog niet de juiste vragen gesteld.”

Extra voorlichting

Om dit zoveel mogelijk te voorkomen, investeert ABN AMRO extra in voorlichting. Een nieuwe pagina op de website van de bank bevat alle informatie die non-profitorganisaties nodig hebben voor een optimale voorbereiding. Zo krijgen ze inzicht in de verschillende risico-elementen die de bank in haar analyses meeneemt, zoals onafhankelijk bestuur, politieke activiteiten en zicht op geldstromen.

Human Security Collective is blij met het initiatief van de bank. Lia: “Non-profitorganisaties doen geweldig werk, maar zijn niet bekend met de wet- en regelgeving om witwassen en terrorismefinanciering te voorkomen. Het is onze missie om dat uit te leggen. Ik ben echt niet altijd blij met wat banken doen. Maar we hebben een open, constructieve relatie met ABN AMRO. We zien hoe de bank met de materie omgaat en dat er geen kwade opzet is.”

Met onder meer rondetafelgesprekken tussen banken, toezichthouders en non-profitorganisaties hoopt Human Security Collective meer wederzijds begrip te kweken.

Rol toezichthouders

Wel wil Lia voorkomen dat de bal alleen bij banken en non-profitorganisaties komt te liggen. De wetgever en toezichthouders moeten ook verantwoordelijkheid nemen. “Als de overheid humanitaire hulp wil in bepaalde landen en mensenrechten wil verdedigen, dan moet ze daad bij woord voegen. Gelukkig zien we voorzichtig meer ruimte ontstaan bij toezichthouders. Zo wordt er momenteel gekeken naar een soepeler proces voor partijen die volledig gefinancierd worden door het Ministerie van Buitenlandse Zaken.”

De webpagina van ABN AMRO vindt Lia een ‘praktische stap die non-profitorganisaties helpt beter te anticiperen’. Garanties zijn er nooit, maar dat verwacht ABN AMRO ook niet. Nelleke: “Wij vragen niet om nul risico, dat is onhaalbaar. Het gaat erom dat organisaties de risico’s in het vizier hebben, en mitigerende acties nemen. Hebben ze dat op orde, dan lopen ze bij het openen van een bankrekening niet tegen verrassingen aan.”