'Je maakt pas echt impact als je sociale onderneming ook winst maakt'

Wat is sociaal ondernemerschap?

'In 2050 leven er 9,5 à 10 miljard mensen op aarde en dat brengt de nodige maatschappelijke uitdagingen met zich mee. Denk aan het milieu beschermen, armoede bestrijden en mensenrechten versterken. Over deze en andere uitdagingen dachten ondernemers als Anita Roddick (The Bodyshop), Ben Cohen en Jerry Greenfield (Ben & Jerry’s) al in de jaren negentig na. Ze besloten met hun winstgevende ondernemingen een maatschappelijke bijdrage te leveren. Inmiddels denkt een groeiend aantal ondernemers over deze thema’s na, mede ingegeven door de Sustainable Development Goals een internationaal "reddingsplan" voor de aarde.'

Wanneer ben je sociaal ondernemer?

'Sociaal ondernemers leveren een bijdrage aan een betere wereld. Je bent een sociaal ondernemer als je op ondernemende wijze een maatschappelijk doel nastreeft of een maatschappelijke uitdaging wilt oplossen. Denk aan Plastic Whale dat plastic uit de Amsterdamse grachten vist om daar “wasteboards” van te maken. Of aan lunchcafé Blixem in Nijmegen, dat volgend jaar twintig jaar bestaat en daarmee de oudste sociale onderneming is die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan werk helpt.'

Voor welke uitdagingen staan deze ondernemers?

'De grootste uitdaging is de bedrijfsvoering. Het is niet genoeg om maatschappelijke waarde te hebben. Je kunt pas echt betekenisvol zijn als je onderneming winst maakt. Dat is een spanningsveld voor veel sociaal ondernemers. Een recent voorbeeld is de ondernemer die een supermarkt zonder verpakkingen startte. Hij is failliet gegaan, omdat hij zijn bedrijfsvoering onvoldoende op orde had. Hij had alles te positief ingeschat, van zijn potentiële klantenkring tot de kosten. Ik vind het dus best bijzonder dat lunchcafé Blixem als initiatief van een zorginstelling al bijna twintig jaar bestaat.' 

'Een goede onderneming heeft leiderschap nodig, maar ook visie, maatschappelijke betrokkenheid, marketing, productontwikkeling en verkoop. Alleen als je alles op orde hebt, kun je ook op de lange termijn een bijdrage leveren. Sommige sociaal ondernemers zoeken daarvoor samenwerking met een multinational. Nobelprijswinnaar van de Vrede Muhammad Yunus bijvoorbeeld. Hij begon samen met Danone een sociale business voor verrijkte voeding, speciaal voor ondervoede kinderen. Danone voegt microvoedingsstoffen aan de voeding toe. Het is een commerciële onderneming, maar alle winst wordt opnieuw geïnvesteerd in vergelijkbare ondernemingen.'

Wat kan een bank doen voor de ondernemers?

'Veel. Zonder financiers kunnen sociale ondernemingen moeilijk bestaan. Ze zorgen voor het benodigde kapitaal. Een voorbeeld vormt het ABN AMRO Social Impact Fonds. Financiers weten vaak ook veel van een gezonde bedrijfsvoering. Impact investment – investeren in ondernemingen die bewijsbaar een positieve, sociale, maatschappelijke bijdrage leveren – wordt steeds populairder. Inmiddels is op wereldschaal al meer dan 100 miljard euro geïnvesteerd in onder andere microfinanciering, duurzame energie, gezondheidszorg, sociale huisvesting en duurzame voeding.'

Leerstoel Sociaal Ondernemerschap

Harry Hummels is sinds mei dit jaar de eerste hoogleraar Sociaal Ondernemerschap in Nederland. Hij bekleedt de leerstoel aan de Utrecht University School of Economics. Hummels start een onderzoekstraject naar internationale innovatie in de waardeketen, te beginnen met de waardeketen van cacao. Ook is Hummels hoogleraar Ethics, Organisations and Society aan de Universiteit Maastricht, waar hij onderzoek doet naar de reflectie op het waarden gedreven handelen in het bedrijfsleven, de financiële sector en de samenleving.