De onverwachte winst van een Social Impact Bond voor ex-gedetineerden

Het ministerie van Veiligheid en Justitie noemt het een win-win-win-situatie. De Social Impact Bond ‘Werk na Detentie’ zal in 2,5 jaar tijd 150 ex-gedetineerden aan werk helpen. Dit moet ertoe leiden dat het beroep op een uitkering door voormalige gevangenen met 25 tot 30 procent daalt (win 1), 10 procent minder recidive plaatsheeft (win 2) en investeerders Start Foundation, ABN AMRO en Oranje Fonds uit de behaalde besparingen een rendement krijgen uitgekeerd (win 3).

Volgens Dennis van Breemen, programmamanager binnen het Directoraat-Generaal Straffen en Beschermen van het ministerie van Veiligheid en Justitie, kan er een vierde, onverwachte win bij: de Social Impact Bond stimuleert binnen de overheid het denken in resultaten. ‘De wijze waarop private partijen, zeker banken, risico’s inschatten, geeft scherpte. Het heeft ons geleerd om onderzoek te doen naar een realistisch ambitieniveau. Zo kwamen we er bijvoorbeeld achter dat van alle ex-gedetineerden 20 procent duurzaam werk vindt. Dat biedt een handvat om doelen te formuleren.’

Opkomende markt

‘Werk na Detentie’ is de derde Social Impact Bond die ABN AMRO samenstelde en medefinancierde. In 2013 lanceerde Gerrit Zalm de eerste: een project om 160 werkloze Rotterdamse jongeren zonder startkwalificatie aan werk of opleiding te helpen. In 2015 volgde een tweede project om 540 werkloze jongeren in Utrecht te helpen aan een baan, diploma of eigen onderneming. En er komen er in de toekomst mogelijk nog eens twee bij. ‘Nederland telt dan zeven Social Impact Bonds, waarvan er vijf tot stand kwamen met hulp van ABN AMRO,’ zegt Ruben Koekoek, manager Social Impact Bonds. ‘ Het gaat om een kleine, maar opkomende markt: wereldwijd zijn er zo’n zestig deals.’

Koekoek haalde, samen met de gemeente Rotterdam, het fenomeen Social Impact Bond naar Nederland na het lezen van een artikel over de Bonds in Het Financieele Dagblad. ‘Twee jaar later was de eerste bond een feit, stond het in alle kranten en haalden we het NOS Journaal.’ De eerste bond is inmiddels succesvol. De eerste tranche van 80 jongeren die dankzij de Bond werk vonden, levert 12 procent rendement op.

Volgens programmamanager Van Breemen is de potentie van de Bonds groot. ‘Je kunt dit model op heel veel terreinen binnen de overheid toepassen, al zijn niet alle maatschappelijke vraagstukken geschikt. Het rendement uit de besparingen moet per slot van rekening duidelijk zijn, het project moet opschaalbaar zijn en je moet natuurlijk voorkomen dat er perverse prikkels ontstaan waardoor teveel of verkeerd wordt bespaard. Zoiets als basiszorg bijvoorbeeld is niet geschikt als SIB.’

Beste prijs

Ook Koekoek ziet veel kansen. ‘De markt van Social Impact Bonds is in het Verenigd Koninkrijk het meest ontwikkeld. Door middel van een aanbesteding wordt daar de markt uitgedaagd om een maatschappelijk vraagstuk op te lossen op basis van resultaatafspraken. Ondernemers reageren hierop samen met een maatschappelijk investeerder die bereid is om het risico te dragen als het project niet succesvol is. Het beste plan kan de overheid zo voor de beste prijs selecteren.’

ConsortiumDe Social Impact Bond ‘Werk na Detentie’ vergt een investering van 1,2 miljoen euro. De komende negen maanden benaderen reïntegratiebureau USG Restart, Stichting 180 en vrijwilligersnetwerk Exodus de deelnemers uit gevangenen die drie tot twaalf maanden vast zitten. Normaliter krijgen deze gevangenen begeleiding van de gemeente, waarbij de intensiteit van hulp varieert per gemeente. De deelnemers aan ‘Werk na Detentie’ gaan een intensiever programma in. USG Restart koppelt hen aan een werkgever, Exodus verzorgt opvang plus een buddy en Stichting 180 draagt zorg voor de projectmethodiek en de begeleiding van de hulpverleners.