Circulaire gebouwen bevorderen vitaliteit

ABN AMRO heeft een aantal stevige ambities op het gebied van duurzaamheid. Met Missie 2030 wil de bank al het vastgoed wat ze financieren of zelf in beheer hebben naar een gemiddeld label A brengen. Een ander streven is dat duurzaam beleggen de standaard gaat worden. En daarnaast wil de bank action leader zijn in de circulaire economie. 

In dat laatste kader passen de vele ‘circulaire initiatieven’ die ABN AMRO inmiddels zelf heeft ontplooid, en die een schat aan ervaringen en lessen opleveren. Bekend is het voorbeeld van Circl, maar ook in de kantoren Amstelveen en Oosterhout experimenteert de bank met een circulaire inrichting. En in Amersfoort staan ook mooie circulaire initiatieven op stapel. Zoals gebruikelijk in de circulaire wereld stimuleert de bank daarnaast the right to copy. Klanten, leveranciers en stakeholders worden van harte uitgenodigd zelf met geslaagde initiatieven en doorbraken van de bank aan de slag te gaan.

Behoefte aan standaarden

“De circulaire transitie is geen gemakkelijke opgave maar dat weerhoudt ons er niet van om er actief mee door te gaan”, steekt Céline van wal. “We willen van circulair bouwen, verbouwen, inrichten en inkopen een nieuwe standaard maken. Dat is een hele zoektocht. Er zijn zo’n 114 definities voor circulaire economie. Dat maakt het lastig om te bepalen wanneer je iets circulair mag noemen. Het begint met onderzoeken waar producten vandaan komen en hoe ze zijn gemaakt. Welke productieketen je ook binnentreedt, er is steeds sprake van schade voor mens, natuur en klimaat. Veel van wat circulair wordt genoemd, blijkt het helaas niet te zijn.” 

“Als je zo’n productieketen wilt doorlichten, is het knap lastig om alle gegevens boven tafel te krijgen, gaat Céline verder. “Vaak stuit je op een black box. Dat geldt ook voor bedrijven in de keten zelf, het is niet altijd even transparant. Certificeringen en keurmerken zijn helaas maar een deel van de oplossing. Deze houden op bij de vraag hoe materialen straks weer in omloop moeten worden gebracht, terwijl dat nu juist de kern van circulariteit is. De markt heeft duidelijk behoefte aan circulaire standaarden, zowel voor produceren als voor inkopen en rapporteren.”

Impact maken

“Maar niets doen is geen optie”, vervolgt Céline. “Om vooruit te komen, moeten we gewoon dingen ontdekken, uitproberen en ervan leren. Vorig jaar hebben we voor onze 250 kantoren de materiaal- en grondstofstromen in kaart gebracht. Hiermee kregen we een goed beeld hoe wij in onze inkoop de meeste circulaire impact kunnen maken. De twee grootste reststromen bleken bouwafval en meubilair te zijn. Dus hebben we hier nu onze focus op. Samen met een paar start-ups zijn we met diverse initiatieven aan de slag gegaan. Het is onze ambitie om de komende jaren samen met partijen in de markt standaard circulaire kantoren en werkplekken te creëren.”

Drie concrete voorbeelden van circulaire initiatieven

1. De keten voor vloerbedekkingCéline heeft hoge verwachtingen van de lopende projecten. “Omdat we onlangs zijn overgestapt op agile werken, passen we overal in onze panden de fysieke inrichting aan, om die werkwijze te ondersteunen. Dan praat je dus over het aanpassen van duizenden vierkanten meters vloer. Hiervoor wilden we een circulaire oplossing. Samen met Rendemint – aanbieder van software voor circulaire inkoop – hebben we voor een aantal vloerafwerkingen een impactanalyse gemaakt van de hele productieketen, de gebruiksfase en het gebruik na de levensduur. De vloeren die het hoogst scoorden op circulariteit passen we momenteel grootschalig toe bij verbouwingen in ons kantoor in Amsterdam Zuidoost.

2. Het ontleden van circulaire meubels“Het tweede experiment gaat over ons meubilair, hiervoor hebben we samen met CircularIQ product circularity sheets opgesteld. Op deze materialenpaspoorten staat welke grondstoffen een meubelstuk bevat, wat de CO2- uitstoot is en of een product demontabel is. We gebruiken dit om medewerkers bewust te maken van hun werkomgeving. Ook dient het als input voor een dialoog met onze leveranciers, dat gesprek moet verdergaan dan de kwaliteit van hun stoelen. Het is ons streven om de hele keten in beweging te brengen.” 

3. Living lab voor radicaal duurzame cateringVan een geheel andere orde zijn de circulaire bewegingen in kantoor Amersfoort. Céline: “Hier is een kwalitatieve en circulaire koffie de inzet. Via een partnership met Selecta en Peeze onderzoeken we hoe een maximaal circulair koffieconcept eruit ziet. Zo brengen we de volledige reis van de koffieboon in kaart en onderzoeken we met fabrikanten de mogelijkheid van modulaire koffiemachines. Amersfoort wordt ook ons living lab voor radicaal duurzame en gezonde catering. Daar serveren we straks hoofdzakelijk vegetarisch, zijn we 100% PET free, doen we aan 0% verspilling en gaan we voor een minimale CO2-uitstoot. De succesvolle elementen nemen we mee naar onze andere kantoren.

Werken aan vitaliteit

In het circulaire gedachtegoed is ook de vitaliteit van medewerkers een belangrijk uitgangspunt. Céline: “We willen straks in Amersfoort gaan meten wat het gebouw, maar ook de catering doet met de gezondheid en vitaliteit van medewerkers. Gezonde voeding, veel daglicht, goede luchtkwaliteit en uitzicht op groen in plaats van beton doet veel met mensen. Met fitte medewerkers is er meer productiviteit en minder ziekteverzuim. Ik ben er een voorstander van om de investeringen die we doen in onze gebouwen – en daarmee indirect in onze medewerkers – vanuit een brede, integrale visie te benaderen. Dit vraagt om een intensieve samenwerking met collega’s van HR.”

Een holistische kijk op ideeën

Voor Céline zijn het dynamische tijden: “Ik merk dat we op een kantelpunt zitten. Als ik iets heb geleerd in de afgelopen anderhalf jaar, is het wel dat we geen nieuwe economie kunnen bouwen binnen de kaders van het oude systeem. Maar het bevechten van roestige kaders is een verloren strijd waar je aardig op stuk kunt lopen. Het gaat erom mensen te verleiden met alternatieve manieren van produceren, consumeren en denken. Als je vanuit dat perspectief de wereld inkijkt, is de nieuwe economie eigenlijk al in volle gang. Mijn wens voor de toekomst? Dat het circulaire denken bij iedereen door de aderen stroomt.”

Amstelveen: een circulair kantoor in bedrijf

Het kantoor in Amstelveen is een mooi staaltje circulair denken en kunnen. Projectleider Bart Bos heeft samen met het bouwteam een mix gemaakt van de lessen uit Circl en nieuwe experimenten. Bij de verbouwing zijn energiebesparende voorzieningen aangebracht, waardoor het pand energielabel A heeft. Leveranciers kregen de opdracht om bij de verbouwing zoveel mogelijk materialen te gebruiken die al een leven achter de rug hebben. Zo loop je het kantoor binnen over een vloermat van tuftdoek, gemaakt van lege PET-flessen en gerecyclede garen van onder andere Urker visnetten. De wandpanelen zijn gemaakt van oude pallets. Er zijn tafels van gras, stoelen van oude bedrijfskleding en gerecyclede gipsplaten. Nieuwe materialen zijn minimaal cradle to cradle en duurzaam. Alle materialen worden straks vastgelegd in een materialenpaspoort van Madaster, zodat ze beschikbaar zijn voor een nieuw leven na de bank. Een circulair gebouw gaat verder dan materialen, het is ook een mentaliteit. Tot de laatste dag voor de ingebruikname is het bouwteam continu bezig geweest om de duurzaamheid en circulariteit van het pand verder te optimaliseren.