Banken, vakbonden, ngo’s en overheid werken samen aan mensenrechten

Banken, vakbonden, ngo’s en de overheid sluiten vandaag een bijzonder akkoord. Al deze partijen tekenden in Den Haag een convenant dat banken beter in staat stelt om bij investeringen en financieringen ervoor te zorgen dat mensenrechten worden gerespecteerd. Daarbij kan het gaan om aspecten als arbeidsomstandigheden, vakbondsvrijheid, kinderarbeid, en landrechten. Het convenant wordt onderschreven door 13 Nederlandse banken en geldt voor hun financieringen waar ook ter wereld.

De totstandkoming van het ‘bankenconvenant’ is gefaciliteerd door de SER, onder onafhankelijk voorzitterschap van prof. Jacqueline Cramer. Centraal staat dat banken, vakbonden, ngo’s en de overheid overeenkomen om de individuele kennis en ervaring op het gebied van mensenrechtenrisico’s te bundelen en te delen. Het doel is banken te ondersteunen om in hun bedrijfsvoering nog beter mensen¬rechten¬risico’s te kunnen identificeren en daar actie op te ondernemen.

Internationale koplopers

De afspraken in het IMVO convenant zijn wereldwijd de eerste in haar soort tussen maatschappelijke organisaties, de overheid en een nationale bankensector, over de concrete invoering van de UN Guiding Principles on Business and Human Rights en de OESO Richtlijnen voor multinationale ondernemingen. Om de impact ervan te vergroten is afgesproken dat samen gestreefd wordt om ook in internationaal verband vergelijkbare afspraken te maken. Daartoe zullen partijen onder meer de Europese bankensector, de EU en de OESO benaderen.

Gezamenlijk onderzoek

Om van elkaar te kunnen leren zullen de partijen, voor eind 2017, gezamenlijk onderzoek doen en ervaringen (best practices) delen over succesvolle manieren om invloed uit te oefenen op bedrijven in risicosectoren. Ook spreken de partijen af dat analyses worden uitgevoerd van specifieke risicosectoren. Als eerste zijn dit de palmolie-, cacao- en goudsector. Om de uitvoering van dit convenant te ondersteunen wordt een stuurgroep ingesteld.

Kennis, ervaring en transparantie

Diepgaande en actuele kennis over mensenrechtensituaties en alle factoren die deze positief en negatief kunnen beïnvloeden en de bereidheid deze kennis te delen, zijn noodzakelijk. Daarvoor is intensieve samenwerking tussen de partijen, die elk vanuit hun eigen perspectief over bruikbare informatie beschikken of daar toegang toe hebben, onontbeerlijk. Daarom zullen de partijen een gezamenlijke database ontwikkelen, waarin betrouwbare informatie over mensenrechtenrisico’s in landen en sectoren wordt verzameld. Banken kunnen mede op basis hiervan beslissingen nemen over financiering van projecten en ondernemingen.

Banken zullen zelf meer transparantie bieden over de wijze waarop zij hun verantwoordelijkheid ten aanzien van mensenrechten invullen, over hun investeringsportefeuilles, de screening van hun klanten en hun dialoog met klanten indien die onverhoopt toch betrokken raken bij mensenrechtenschendingen. Ook zullen banken hun klanten bij projectfinancieringen verplichten om een klachtenmechanisme voor (potentiële) slachtoffers van mensenrechtenschendingen op te zetten zoals vastgelegd in de OESO Richtlijnen voor multinationale ondernemingen en de UN Guiding Principles for Business and Human Rights. Daarnaast zullen de banken bij bedrijfsfinanciering met hoge risico’s op mensenrechtenschendingen hun klanten stimuleren om mensen die daardoor benadeeld kunnen worden de gelegenheid te geven om hun klachten kenbaar te maken. Gezamenlijk wordt aan de hand van voorbeelden onderzocht waar de medeverantwoordelijkheid van banken voor het beleid van hun zakelijke partners in redelijkheid begint en eindigt.

Tweede convenant

Het Convenant Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in de bancaire sector, is het tweede convenant op dit gebied in korte tijd. Op 4 juli werd het IMVO convenant in de textielsector ondertekend. In de komende periode wordt gewerkt aan de ontwikkeling van soortgelijke convenanten in een aantal andere sectoren. De convenanten volgen op het SER-advies van 2014, waarin wordt bepleit dat sectoren en bedrijven zelf het initiatief nemen om convenanten over IMVO af te sluiten met de overheid, vakbonden en maatschappelijke organisaties.

Quotes:

Lilianne Ploumen, minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking:

“Bedrijven die betrokken zijn bij slechte arbeidsomstandigheden, milieuvervuiling of het oneerlijk onteigenen van land hebben allemaal een bankrekening of een lening. Dat geeft banken een belangrijke positie: zij kunnen hun invloed gebruiken om mensenrechtenschendingen door hun klanten tegen te gaan. De banken die vandaag het convenant ondertekenen tonen verantwoordelijkheidsgevoel en betrokkenheid, en willen samen met ngo’s, vakbonden en de overheid zorgen voor duurzamere, eerlijke wereldwijde productieketens. Daarmee lopen ze voorop in de wereld en daar mogen ze trots op zijn.”

Jeroen Dijsselbloem, minister van Financiën:

“Ik ben blij dat de Nederlandse banken afspraken hebben gemaakt met maatschappelijke organisaties om mensenrechtenschendingen te voorkomen en aan te pakken. Banken kunnen eraan bijdragen dat hun klanten mensenrechten respecteren en geen kinderarbeid of gedwongen arbeid in hun productieketens hebben. In het convenant zijn ook afspraken gemaakt over transparantie. Het moet duidelijk zijn voor consumenten in welke sectoren banken investeren en hoe zij hun klanten aanspreken op hun mensenrechtenbeleid.’’

Chris Buijink, voorzitter NVB:

“Met dit convenant bundelen we de kennis en expertise van ngo’s, vakbonden, overheid én banken om er voor te zorgen dat mensenrechtenschendingen nog eerder worden gesignaleerd en opgelost. We lopen hiermee wereldwijd voorop en we zullen ons inzetten om ook in internationaal verband vergelijkbare afspraken te maken.”

Coen van der Veer, dagelijks bestuur FNV:

“Goed dat banken meer oog krijgen voor het belang van leefbaar loon, vrije vakbonden en het tegengaan van kinderarbeid. Wij helpen daar van harte aan mee via ons internationale netwerk, door informatie te verschaffen over landen, ondernemingen en projecten.”

Maurice Limmen, voorzitter CNV:

“Het is een stap voorwaarts dat banken actief de schending van arbeidsrechten bij hun klanten wereldwijd gaan opsporen. Het CNV ziet het als een gezamenlijke verantwoordelijkheid om met banken, maatschappelijke organisaties en de overheid die schendingen tegen te gaan en Decent Work te bevorderen.”

Eduard Nazarski, directeur Amnesty International Nederland:

“De overheid heeft de plicht om mensenrechten te beschermen, banken hebben de verantwoordelijkheid mensenrechten te respecteren. Beide kiezen er nu voor om hier via dit convenant invulling aan te geven. De praktijk zal moeten uitwijzen of met dit soort afspraken mensenrechtenschendingen effectief worden tegengegaan.”

Jan Gruiters, algemeen directeur PAX:

“Dit convenant heeft als doel bij te dragen aan het voorkomen van mensenrechtenschendingen en aan compensatie van slachtoffers. Genoegdoening voor slachtoffers van mensenrechtenschendingen is essentieel voor vrede en verzoening in conflictgebieden – denk bijvoorbeeld aan Colombia. Het convenant onderzoekt of banken hier verantwoordelijkheid voor moeten dragen. Onze jarenlange ervaring met het werken in conflictgebieden en opkomen voor slachtoffers kan banken helpen hierover meer inzicht te krijgen.”

Farah Karimi, algemeen directeur Oxfam Novib:

“Het is positief dat er binnen dit convenant verregaande afspraken zijn gemaakt over grotere transparantie van banken over hun leningen en de concrete toepassing van hun mensenrechtenbeleid. Maar dit is pas een begin, wij verwachten dat dit concreet gaat bijdragen aan een effectieve aanpak van mensenrechten-schendingen door klanten van banken.”

Mariette Hamer, voorzitter SER:

“Net als bij het eerder afgesloten Kleding- en Textielconvenant, is samenwerking het kernwoord bij het IMVO-convenant in de bankensector. Ik ben er van overtuigd de door samenwerking tussen de overheid, vakbonden, NGO’s en de banken zelf er meer stappen gezet kunnen worden die leiden tot verbetering van het leven en de werkomstandigheden van mensen overal ter wereld. De SER zal er in de komende jaren alles aan doen om samen met alle partijen een succes te maken van het convenant.”

Lijst ondertekenaars:

• Ministerie van Buitenlandse Zaken

• Ministerie van Financien

• Nederlandse Vereniging van Banken

• FNV

• CNV

• Oxfam Novib

• Amnesty International

• Pax

• ABN AMRO

• ASN Bank

• ASR Bank N.V.

• BNG Bank

• F. van Lanschot Bankiers N.V.

• FGH BANK N.V.

• ING Groep N.V.

• Intesa Sanpaolo Bank Luxembourg S.A., Amsterdam Branch

• Nederlandse Financierings-Maatschappij voor Ontwikkelingslanden N.V.

• NWB Bank

• Rabobank

• SNS Bank N.V.

• Triodos Bank N.V.

Fotografie door: Dirk Hol