Financiële criminaliteit en witwassen opsporen

Wat is financieel-economische criminaliteit?

In totaal gaat er wereldwijd zo’n 2.400 miljard euro per jaar om in criminele transacties, schatten deskundigen. Vaak worden winsten uit drugshandel en andere criminele activiteiten witgewassen. Maar ook tal van andere verboden activiteiten zoals terrorisme, mensenhandel en illegale dierenhandel worden met crimineel geld gefinancierd.

Wat is witwassen?

Witwassen is: het uitvoeren van financiële transacties om de illegale oorsprong van geld te verhullen. Een crimineel die een miljoen euro aan contanten in bijvoorbeeld drugs- of kinderhandel heeft verdiend, kan natuurlijk dagelijks boodschappen gaan doen in de supermarkt, maar dan kan hij niet in alle vrijheid over zijn geld beschikken. Het gaat sneller als hij zijn droomhuis afrekent met briefjes van 50 of 100 euro. Maar dat wordt door geen koper geaccepteerd, én waarschijnlijk gemeld bij de politie. Wil een crimineel gaan leven van dat criminele geld, dan moet hij dat geld zien te ‘plaatsen’ in de formele economie. Via geld witwassen komt het in het financiële systeem, waardoor het spoor naar de illegale herkomst wordt versluierd.

Hoe krijgen criminelen witwassen voor elkaar?

Bij sommige misdrijven, zoals fraude of corruptie, kan de crimineel zijn opbrengsten rechtstreeks via het girale betalingsverkeer ontvangen. Het criminele geld is dan direct geplaatst. Echter meestal zal een crimineel zijn opbrengsten ontvangen in contanten, die hij bijvoorbeeld naar een land brengt waar toezicht en controle minder goed zijn geregeld, en daar op een bankrekening zet. Het geld kan hij ook wisselen in andere coupures of valuta en in kleinere hoeveelheden storten. Wanneer het contante geld is gestort op een bankrekening, zal de crimineel de oorsprong en eigendom van het geld verder willen verhullen in de versluieringsfase. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door het geld op te splitsen, en meerdere keren over te boeken tussen verschillende bankrekeningen, naar andere landen, tussen personen of bedrijven. Het geld kan ook weer contant worden opgenomen en ergens anders worden gestort. Na versluiering is de herkomst van geld vrijwel niet meer te achterhalen en is het bijna gereed voor de crimineel om uit te geven. In de laatste fase van integratie moet de crimineel nog een ogenschijnlijk legale oorsprong geven aan de criminele opbrengst. Daarvoor wordt het geld weer teruggebracht in de formele economie. De crimineel investeert het bijvoorbeeld in een legale onderneming of vastgoed.

Hoe spoort ABN AMRO criminele transacties op?

Van de 6,6 miljard transacties die Nederlandse banken per jaar verwerken, bestaat maar een klein gedeelte uit criminele transacties. ABN AMRO doet er alles aan om die transacties te vinden. Dat is onze ‘poortwachtersrol’. We willen dat onze financiële infrastructuur veilig en betrouwbaar blijft voor onze bonafide klanten. En uiteraard willen we criminelen niet faciliteren en ze het liefst laten oppakken. Ruim 3.800 medewerkers van ABN AMRO houden zich dagelijks bezig met het beoordelen van nieuwe en bestaande klanten (‘client due diligence’) of met het opsporen van ongebruikelijke transacties (‘transaction monitoring’).

Werkt de bank samen met politie, justitie en andere banken?

Als wij een klant weigeren of afscheid hebben genomen van een klant, kan hij helaas weer bij een andere bank aankloppen. Die gaat opnieuw screenen en misschien glipt de klant er daar wel doorheen. Daarom bekijken we met andere grote banken, het Openbaar Ministerie, de politie, de FIU, FIOD en De Nederlandsche Bank hoe we gerichter kunnen samenwerken. In deze publiek private samenwerking kijken we samen naar initiatieven op het gebied van klantonderzoek, transactieanalyse en bewustmaking. Door informatie met elkaar te delen en samen te zoeken naar een gezamenlijke aanpak of oplossingen, krijgen we allemaal beter inzicht in de verschillende thema’s. Zo delen we vanuit verschillende expertises onze inzichten om crimineel geld beter op te sporen en criminelen op te pakken. En de wereld veiliger, eerlijker en aangenamer te maken.

Hoe is wetgeving rondom witwassen en terrorismefinanciering geregeld via de Wwft?

Nederland kent de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). De Nederlandsche Bank (DNB) houdt toezicht op banken en beoordeelt of de banken zich houden aan de Wwft. In de Wwft is de Europese witwasregelgeving verwerkt, die is gebaseerd op internationale richtlijnen van belangrijke organisaties zoals de Financial Action Task Force (FATF) en het Basel Committee on Banking Supervision (BCBS).

Waar komt de term ‘witwassen’ eigenlijk vandaan?

Witwassen is letterlijk afgeleid van het wassen van kleding. De Amerikaanse maffiabaas Al Capone zocht in de jaren twintig naar een manier om zijn winsten uit onder meer de illegale verkoop van drank legaal te maken (de Verenigde Staten waren destijds ‘drooggelegd’). Hij kocht een aantal wasserettes op. Klanten betaalden met munten om de machines aan te zetten. De wasserettes waren dus een cash intensieve business en daarmee aantrekkelijk om geld wit te wassen. Zo was het voor opsporingsdiensten moeilijk vast te stellen hoeveel er precies werd omgezet. De wasserettes van Al Capone maakten – zogenaamd – megawinsten, maar in feite waren de winsten afkomstig van zijn illegale drankenhandel.