Witwassen voorkomen: Criminelen opsporen door analyse van bankgegevens

Wat is witwassen precies?

Witwassen is het uitvoeren van financiële transacties om de illegale oorsprong van geld te verhullen. Vaak gaat het om winsten uit drugshandel; maar het kan ook gaan om illegaal geld verdienen uit diefstal, mensenhandel of bijvoorbeeld corruptie. Terrorismefinanciering wordt tegenwoordig ook vaak in één adem genoemd met witwassen. In dat geval proberen criminelen het doel van hun overboekingen te verhullen. Er wordt wereldwijd ongelofelijk veel geld witgewassen. In totaal gaat wereldwijd zo’n 2.400 miljard euro per jaar om in criminele transacties, schatten deskundigen. En Nederland staat op de achtste plaats wereldwijd qua aantrekkelijkheid voor witwaspraktijken.

Waarom wil ABN AMRO wat doen aan witwaspraktijken?

‘Banking for better for generations to come’, dat is onze purpose. Een betere wereld begint natuurlijk met eerlijk gebruik van ons financiële stelsel. We willen dus absoluut niet dat criminelen of terroristen hun illegale geld bij ons storten. Een betere wereld brengen we ook dichterbij als het ons lukt om mensensmokkel of arbeidsuitbuiting op te sporen. Ook dat is mogelijk door financiële transacties slim te analyseren. De afgelopen jaren hebben we dus veel geïnvesteerd in het bestrijden van misbruik van het financiële systeem. We hebben honderden extra mensen aangenomen die zich hiermee bezighouden. In totaal hebben we nu zo’n tweeduizend van zulke ‘digitale rechercheurs’. Daarnaast investeren we veel in productinnovaties en digitalisering.

‘We zetten dus alles op alles om ons werk nog beter te doen. Des te belangrijker nu het Openbaar Ministerie in september bekend heeft gemaakt dat ze een strafrechtelijk onderzoek is gestart naar ABN AMRO. Dat doet het OM om te onderzoeken of de klantdossiers op orde waren en we ongebruikelijke transacties op tijd gemeld hebben en de relatie met klanten tijdig beëindigd hebben.

Hoe werkt witwassen?

Stel je wilt als crimineel een flinke som geld witwassen. Laten we zeggen een miljoen euro aan contanten die je in de drugshandel hebt verdiend. Daarmee kun je natuurlijk dagelijks boodschappen gaan doen in de supermarkt, maar dan is dat geld na honderd jaar nog niet op. Het gaat sneller als je je droomhuis afrekent met briefjes van 50 of 100 euro. Maar dat wordt waarschijnlijk door geen verkoper geaccepteerd, én gemeld bij de politie. Dus, wil je riant gaan leven van dat criminele geld, dan moet je het toch zien te ‘plaatsen’ in het financiële systeem. Bijvoorbeeld door het – in stukjes en beetjes – te storten op bankrekeningen. Heb je het geld als crimineel eenmaal ‘geplaatst’, dan is het zaak om de bedragen rond te pompen tot niemand de herkomst meer kan achterhalen en het dan te investeren in de bovenwereld.

En hoe pakken banken die opsporing precies aan?

Op allerlei manieren. Om te beginnen door goed te weten wie onze klant is en waarom hij zaken wil doen met ABN AMRO in het klantenonderzoek. Onderdeel van dat onderzoek is om volautomatisch openbare bronnen te scannen op verdacht gedrag, zoals gerechtelijke veroordelingen of krantenartikelen. Daarvoor gebruiken we geavanceerde software, met informatie uit 100.000 openbare bronnen uit 240 landen. Blijkt een bedrijf bijvoorbeeld fraude gepleegd te hebben, dan weigeren we de nieuwe klant. Bij zorgen over witwassen gaan we het gesprek aan met een bestaande klant en beëindigen we de relatie als hij onze zorgen niet weg kan nemen. Klanten met een verhoogd risico kunnen we extra goed in de gaten houden door zijn transacties altijd extra scherp te checken.

Alle transacties bij de bank worden volgens slimme scenario’s geanalyseerd op afwijkingen van normaal betalingsverkeer. Per dag genereren de scenario’s soms meer dan honderd ongebruikelijke transacties. Als onze ‘digitale rechercheurs’ zo’n ongebruikelijke transactie na analyse écht nog steeds niet goed kunnen verklaren, dan belt de relatiemanager de klant en vraagt om uitleg. Als die klant geen bevredigende uitleg geeft, dan geven we de transactie door aan de Financial Intelligence Unit (FIU). Dat doen we aan het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties (MOT). De FIU kan die vervolgens verder uitzoeken en zo nodig opsporingsdiensten inschakelen.

Voor een betere wereld

Op die manier sporen we best veel op. Toch missen we soms foute of illegale transacties, omdat criminelen steeds nieuwe witwas trucs bedenken. Daarom passen we onze scenario’s voortdurend aan en introduceren we ook steeds nieuwe en slimme manieren om ongebruikelijke transacties op te sporen. Want een betere wereld begint met een eerlijk gebruik van ons financiële stelsel.