Welke impact heeft de bank op mensen en hun rechten?

Tegelijk met het jaarverslag van ABN AMRO verschijnt dit jaar voor de derde keer ook het mensenrechtenrapport van de bank. Daarin beschrijven we hoe onze activiteiten en die van onze zakelijke relaties impact hebben op mensen en hun rechten. Wat is ons beleid? Welke mensenrechten zijn in het geding? Welke acties onderneemt ABN AMRO? Hoe passen we respect voor mensenrechten toe in ons dagelijks werk? Collega’s Herma van der Laarse en Yuri Herder van de afdeling Group Sustainability zijn trots op het resultaat. We praten met hen over ABN AMRO en mensenrechten.

Waarom hebben we eigenlijk een mensenrechtenrapport?

Herma: “Mensen leggen niet direct een link tussen een bank en mensenrechten, maar die is er natuurlijk wel. Als bank hebben we impact op de levens van mensen. Denk alleen maar aan onze bijna twintigduizend medewerkers en de ruim vijf miljoen retailklanten die we bedienen. Daarnaast worden miljoenen mensen wereldwijd geraakt door de waardeketens waar we mee verbonden zijn, via onze zakelijke leningen en de investeringen die klanten via ons doen. Als bank willen we in al die verschillende situaties de mensenrechtenrisico’s zo goed mogelijk in kaart hebben én onze invloed aanwenden om mensenrechten te respecteren. In de praktijk is dat nog niet zo makkelijk. Met dit rapport laten we zien wat we bereikt hebben, waar onze dilemma’s zitten, waar we kunnen verbeteren en hoe we zaken in beweging kunnen krijgen. Het rapport biedt inzichten, stelt kritische vragen en gaat het gesprek aan met stakeholders. Het is een middel om onszelf continu te verbeteren.”

Yuri: “Aandacht voor mensenrechten is het fundament onder onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Als we de basis op orde hebben, kunnen we invulling geven aan onze bredere ambitie op het gebied van sociale impact. We hebben de lat hoog gelegd voor onszelf en willen transparant zijn in ons gedrag en onze resultaten. Daarom maken we gebruik van een internationale rapportagerichtlijn die gekoppeld is aan de ‘Guiding Principles on Business and Human Rights’ van de Verenigde Naties.”

Hoe brengen we onze impact op mensen en hun rechten in kaart?

Yuri: “In het rapport onderscheiden we vijf rollen waarmee we als bank impact hebben op mensen en hun rechten. De eerste rol is die van werkgever. We zijn een bank met bijna twintigduizend medewerkers. Net zoals in elke organisatie kunnen op de werkvloer issues spelen rondom arbeidsrechten, zoals ongewenst gedrag of discriminatie. Bij dat laatste kun je denken aan het verschil in beloning tussen mannen en vrouwen of ondervertegenwoordiging van vrouwen in leidinggevende posities.”

“De tweede rol is die van dienstverlener. Dan gaat het vooral om onze relatie met retailklanten. Ook hier kunnen mensenrechten in het geding zijn, denk bijvoorbeeld aan het schenden van de privacy van een klant of het onterecht weigeren van een bankrekening op basis van leeftijd of herkomst. Maar het gaat ook om onze zorgplicht om klanten passende en transparante producten te verkopen. Als we dat niet doen, kunnen klanten in financiële problemen komen.”

Herma: “De derde rol is die van inkoper. Als grote onderneming kopen wij producten en diensten in bij talrijke leveranciers. Dan gaat het bijvoorbeeld over de arbeidsrechten van fabrieksarbeiders die onze laptops produceren, of de callcentermedewerkers in Zuid-Afrika. En hoe staat het met de contractzekerheid en de werkomstandigheden van schoonmakers? “De vierde rol is die van zakelijke kredietverstrekker en de vijfde die van beleggingsdienstverlener. Als bank lenen we geld uit aan bedrijven, onze zakelijke klanten. Als beleggingsdienstverlener faciliteren we onze klanten als zij in bepaalde bedrijven willen beleggen. Hoe gaan die bedrijven om met mensenrechten? Denk bijvoorbeeld aan de arbeidsomstandigheden op een palmolieplantage. Of hoe wordt er omgegaan met de rechten van een lokale gemeenschap bij de bouw van een grote fabriek in hun omgeving?

Als het gaat om mensenrechten heb je vaak de neiging om meteen te denken aan bedrijven in het buitenland, en dat heeft ook zeker onze aandacht. Maar met dit rapport zeggen we: mensenrechten gaan over ver weg maar ook over dichtbij. Het gaat over die kledingfabriek in Bangladesh, maar ook over de privacy van onze retailklanten en de rechten van ons als bankmedewerkers.”

Welke rol heeft corona het afgelopen jaar gespeeld, als het gaat om mensenrechten?

Herma: “De coronacrisis heeft een stempel gedrukt, dat zal niemand verbazen. We hebben als bank hard gewerkt om onze klanten waar mogelijk te helpen. Wat ik sterk vind aan ons optreden is dat we dankzij ons netwerk van financiële coaches en relatiebeheerders heel goed in staat waren om snel bij de juiste mensen ondersteuning te bieden, bijvoorbeeld mkb’ers en hypotheekklanten. Die collega’s weten hoe ze zo’n klantgesprek moeten aangaan en welke hulp een klant nodig heeft. We hebben laten zien dat we die zorg razendsnel kunnen opschalen en inzetten.”

Yuri: “De coronacrisis heeft bepaalde mensenrechtenrisico’s nog meer op de kaart gezet. Denk aan de arbeidsmigranten in de vleesverwerkende industrie. Hun arbeidsomstandigheden zijn niet altijd goed, maar ze bleken ook nog eens gunstig voor de verspreiding van het virus. Corona heeft die misstanden meer aan het licht gebracht.”

Hebben we nog opvallende initiatieven genomen?

Herma: “Het afgelopen jaar hebben we veel aandacht besteed aan diversiteit en dan met name op het gebied van gender. Zo heeft de bank in 2020 de Women Empowerment Principles van de Verenigde Naties ondertekend. We nemen dit commitment heel serieus. Als werkgever zijn we bezig onze targets te halen. En we hebben een rapport gepubliceerd over de loonkloof tussen mannen en vrouwen. Er zijn gesprekken geweest met klanten en experts over het voorkomen van genderdiscriminatie bij onze zakelijke kredietverlening. Er is natuurlijk nog veel werk te doen. De buitenwereld heeft hier veel aandacht voor en dat geldt ook voor ons.”

Yuri: “Nieuw in het rapport is dat we de link benoemen tussen klimaatverandering en mensenrechten. De impact van klimaatverandering wordt bijvoorbeeld zichtbaar op het gebied van productie van gewassen, overstromingen, luchtvervuiling enzovoort. Bedrijven die veel CO2 uitstoten of op een andere manier bijdragen aan klimaatverandering hebben direct of indirect impact op de mensenrechten. We weten nog niet precies hoe we dit handen en voeten moeten geven, maar we willen daar met onze zakelijke klanten over in gesprek.”

Wat speelde er nog meer?

Yuri: “We hebben ons ingezet voor de bescherming van voorvechters van mensenrechten in het buitenland. Deze mensen wordt maar al te vaak de mond gesnoerd door bedrijven en overheden. Journalisten en vakbonden hebben in veel landen steeds minder ruimte om hun werk te doen. Deze voorvechters worden soms in de gevangenis gezet of zelfs vermoord. Voor ons als bank zijn zij een belangrijke bron voor het beoordelen van het handelen van onze zakelijke klanten in verre landen. Ze zijn onze oren en ogen op de grond. In 2019 hebben we daarom een conferentie georganiseerd, waarin we andere bedrijven hebben uitgenodigd om samen met ons met mensenrechtenverdedigers in gesprek te gaan. Ook hebben we deze kwetsbare groep benoemd in de laatste update van ons Human Rights Statement. We bekijken op dit moment ook manieren waarop we dit onderwerp kunnen laten terugkomen in ons klantbeleid.”

Waar staan we met dit rapport ten opzichte van de andere Nederlandse banken?

Yuri: “In 2015 behoorden wij tot de eerste zes bedrijven die de rapportagerichtlijn van de Verenigde Naties onderschreven. In 2016 brachten we als eerste financiële instelling ter wereld op basis daarvan een mensenrechtenrapport uit en sindsdien heeft een aantal banken ons gevolgd. ABN AMRO wil graag een koploper zijn en daarmee ook andere bedrijven inspireren om stappen te zetten. Daarom zijn we deze keer weer een stap verder gegaan: we hebben accountant EY gevraagd om ‘limited assurance’ op ons rapport te verlenen.

Herma: “Dat betekent dat EY kritisch heeft meegekeken naar onze teksten, data en de processen die hieraan ten grondslag liggen. En ook nog een laag dieper: hoe goed hebben we respect voor mensenrechten geborgd in onze organisatie? De betekenis van ‘limited assurance’ is dat de accountant niet heeft kunnen aantonen dat er iets niet juist is in het rapport. We zijn voor zo ver we weten het eerste bedrijf ter wereld dat deze verklaring heeft gekregen voor zijn mensenrechtenrapport. Het zegt iets over de transparantie in en de kwaliteit van het rapport en de openheid die we geven over onze afwegingen en dilemma’s. Ik ben daar heel trots op. We roepen andere bedrijven op ons hierin te volgen en werken graag met ze samen om dit ook te verbeteren.’’