Article tags:
  • Macro economie

Wat de laatste tariefdreigingen van Trump voor Europa kunnen betekenen

Nu de VS belangrijke deadlines naderen, zal de nieuwsstroom de komende weken waarschijnlijk weer overschakelen naar tarieven. We onderzoeken wat de laatste bedreigingen betekenen voor de eurozone en Nederlandse economie. Hoewel de situatie veranderlijk is, zijn we van mening dat het risico op stagnatie – of zelfs recessie – is toegenomen.

Bill DivineyAggie van Huisseling(+1)
Article tags:
  • Macro economie

Global Monthly - Riemen vast - dit is nog maar het begin

De eerste dagen van de Trump-regering zijn voorspelbaar chaotisch geweest. Bedrijven en investeerders kunnen maar beter wennen aan de nieuwe omgeving van radicale beleidsonzekerheid. Als de renteverlagingen door de Fed eerder worden stopgezet, zal de euro later dit jaar waarschijnlijk onder de pariteit zakken. Dit zal de klap van importtarieven voor de Europese export verzachten, maar niet volledig compenseren. Toch staat Europa niet machteloos: de EU heeft zich lang voorbereid op onderhandelingen met Trump. Ook kunnen de Duitse verkiezingen de broodnodige investeringen vrijmaken om de structurele uitdagingen op het gebied van concurrentievermogen aan te pakken. In de eerste van een reeks artikelen in de Spotlight van deze maand geven we een voorbeschouwing op de Duitse verkiezingen*.

Bill DivineyPhilip BokelohJan-Paul van de KerkeAggie van HuisselingArjen van Dijkhuizen(+4)

Onze Prognoses

Article tags:
  • Macro economie

Economische ramingen per 22 januari 2025

Het Economisch Bureau schrijft dagelijks over ontwikkelingen in de macro-economie. Hierbij onze laatste voorspellingen over de rente- en valutaontwikkelingen, prijzen in grondstoffenmarkten en de economische trend in ontwikkelde en opkomende markten.

Wilma SchelvisMarloes Dekker-Kok(+1)
Article tags:
  • Macro economie

Eurozone - Consument ontwaakt nu Trump het podium betreedt

We verwachten een groei van 0,2% k-o-k in het vierde kwartaal, waardoor de groei op jaarbasis in 2024 uitkomt op 0,8%. Onze raming voor de groei in 2025 staat nog steeds op 1,2%, omdat perifere landen en Frankrijk de Duitse zwakte compenseren. Met inflatie in april duurzaam op 2, blijft de ECB naar verwachting in de verruimingsmodus.

Jan-Paul van de KerkeBill Diviney(+1)
Article tags:
  • Macro economie

VS - Powell vormt het heden, Trump bepaalt de toekomst

Macrocijfers opnieuw in ‘goldilocks’ gebied, vlak voordat Trump zijn ambt aanvaardde. Desinflatie komt terug; arbeidsmarkt nog niet uit de problemen. Renteverlagingen mogelijk en waarschijnlijk in de eerste helft van 2025; tweede helft bepaald door beleid Trump.

Rogier Quaedvlieg
Article tags:
  • Macro economie

Nederland - De consument heeft de sleutel in handen

Solide groei in 2024 zal naar verwachting aanhouden in 2025, maar externe risico’s zijn neerwaarts. De inflatie is de afgelopen maanden weer wat toegenomen en zal naar verwachting hoger blijven dan in de eurozone. We verwachten dat de Nederlandse huizenprijzen zullen toenemen met 7% in 2025 en 3% in 2026, tegen 8,7% in 2024.

Aggie van HuisselingJan-Paul van de Kerke(+1)
Article tags:
  • Macro economie

China - Beijing bereidt zich voor op een (uitgestelde) slangenbeet

De economie gaat 2025 wat sterker in, na de beleidsdraai van Beijing en dankzij frontloading van handel. Het herstel blijft forse onevenwichtigheden vertonen; aanbodzijde stuk sterker dan vraagzijde. Beijing bereidt meer stimulus voor gericht op het stabiliseren van de vastgoedsector en de binnenlandse vraag, deels als compensatie voor het effect van hogere Amerikaanse invoertarieven.

Arjen van Dijkhuizen

Transactiedata Research

Article tags:
  • Macro economie

Transactie Trends - De prijs van een energiecrisis voor huishoudens

Hoewel extreme gasprijsstijgingen alweer 2 jaar geleden zijn, ligt de energiecrisis van 2021-2023 nog vers in het geheugen. Hoe hebben de energielasten van huishoudens zich gedurende en na de energiecrisis ontwikkeld? Het is algemeen bekend dat niet iedereen op hetzelfde moment de impact van hogere energieprijzen voelde, maar waar staan we nu, twee jaar later?

Jeannine van Reeken-van WeeJan-Paul van de Kerke(+1)
Article tags:
  • Macro economie

Huren stijgen minder dan maximale verhoging

Verhuurders zijn snel met de timing van huurverhogingen, maar voeren niet de maximale huurverhoging door. Dat blijkt uit analyse van geanonimiseerde en geagregeerde transactiegegevens.

Aggie van HuisselingRolf Tabak(+1)
Article tags:
  • Macro economie

Energietoeslag verantwoordelijk voor 25% van de consumptie ‘boom’ eind vorig jaar

Na drie kwartalen van consumptiekrimp was de toename van de particuliere consumptie in het vierde kwartaal van 2023 historisch groot. In 2023 werd de energietoeslag voor minima sterk geconcentreerd uitgekeerd in het vierde kwartaal van 2023. De energietoeslag van EUR 1.300 die minima in 2022 en 2023 ontvingen werd voor een aanzienlijk deel omgezet in consumptie. De sterke groei van de particuliere consumptie in het vierde kwartaal van 2023 werd voor grofweg 25% gedreven door deze geconcentreerde uitkering van de energietoeslag.

Jeannine van Reeken-van WeeJan-Paul van de Kerke(+1)
Article tags:
  • Macro economie

NL Update - Vaste lasten omhoog door toename aan streamingabonnementen

In elk huishouden zijn abonnementen tegenwoordig niet meer weg te denken. Een analyse op basis van geanonimiseerde en geagregeerde transactiegegevens voor rekeninghouders laat zien dat het aantal streamingabonnementen sterk is gegroeid.

Aggie van Huisseling
Article tags:
  • Macro economie

Consumenten boeken weer volop hun vakantie

We vergelijken de pre- en post-pandemie trend van het aantal transacties aan vakanties op basis van geanonimiseerde en geaggregeerde transactiedata van ABN AMRO. De huidige trend in het totaal aantal transacties ligt boven de verwachtte pre-pandemie trend. Transacties richting vakantieparken en campings zien een hoger groeipad sinds de pandemie, terwijl online en reisbureau transacties terugkeren naar het oude groeipad.

Aggie van HuisselingGerarda Westerhuis(+1)
Article tags:
  • Macro economie

Energietoeslag vindt vlot zijn weg naar bestedingen

Huishoudens met een laag inkomen kregen in 2022 een extra energietoeslag. Een analyse op basis van verschillen in de timing van de uitkering tussen gemeenten laat zien dat huishoudens gemiddeld ruim veertig procent van de toeslag snel uitgeven.

Jeannine van Reeken-van WeeSandra Phlippen(+1)
Article tags:
  • Macro economie

Energieafdrachten kleine bedrijven lopen op

In hoeverre worden bedrijven geconfronteerd met hogere energierekeningen? Met geanonimiseerde transactiedata brengen we de stijging van de energieafdrachten die het kleine MKB ervaart in kaart. In oktober zijn energieafdrachten van bedrijven aan hun energieleverancier met gemiddeld 45% toegenomen ten opzichte van een jaar eerder. Vanaf juli 2021 zien wij dat dit jaar-op-jaar percentage langzaam toeneemt. De verschillen in toename tussen sectoren zijn vooralsnog vrij klein maar de spreiding binnen sectoren achter deze gemiddelde stijging neemt toe. Dit betekent dat – afhankelijk van het energiecontract – het ene bedrijf te maken heeft met een forse stijging van de energieafdrachten, terwijl dit voor het andere bedrijf minder het geval is.

Jeannine van Reeken-van WeeJan-Paul van de Kerke(+1)
Article tags:
  • Macro economie

Aantrekken jongeren voor horeca-baan lastig

Het aantal vacatures in de horeca is in het derde kwartaal met ruim 10 procent kwartaal-op-kwartaal (k-o-k) gedaald, maar het aantal openstaande vacatures is nog steeds hoog. Het huidige tekort aan personeel is ontstaan door de snelle inhaalvraag van consumenten in 2022 gecombineerd met een krappe arbeidsmarkt. Met name het vinden van jongeren voor een baan in de horeca is voor ondernemingen lastig.

Jeannine van Reeken-van WeeGerarda Westerhuis(+1)
Article tags:
  • Macro economie

Inhaalgroei horeca achter de rug

Met geanonimiseerde transactiedata maken we bestedingen in de horeca en supermarktketens inzichtelijk. Deze twee categorieën kunnen geclassificeerd worden als substituten. We concluderen dat de horeca- en supermarktbestedingen weer in pré-corona evenwicht zijn.

Jeannine van Reeken-van WeeAggie van Huisseling(+1)
Article tags:
  • Macro economie

Energierekening loopt langzaam op - Analyse termijnbedragen en jaarnota’s

Onderzoek naar de energie termijnbedragen onder 1 miljoen Nederlandse huishoudens laten zien dat de voorschotten oplopen, naar 166 euro gemiddeld per maand.

Sandra PhlippenJeannine van Reeken-van Wee(+1)

Duurzaamheid

Article tags:
  • Duurzaamheid

ESG & Economie - Kans dat energie-efficiëntiedoelen worden gehaald is klein

Hoe meer energie-efficiënter bedrijven zijn, hoe minder energie er wordt verspilt of hoe meer er wordt bespaard. Dit betekent heel concreet dat met een lager energieverbruik, minimaal dezelfde hoeveelheid output zal moeten worden gerealiseerd. In het bedrijfsleven wordt hier vaker de nadruk op gelegd, waarbij de relatief hoge en volatiele energieprijzen een belangrijke drijfveer zijn. Het lagere energieverbruik drukt de operationele kosten en heeft een gunstig effect op de marge. Maar tegelijkertijd brengen energie-efficiëntieverbeteringen ook minder uitstoot van broeikasgassen en maakt landen minder afhankelijk van de import van energie. Energie-efficiëntie wordt tevens gezien als het laaghangend fruit. Elk bedrijf – maar ook elk huishouden - is in staat om hiermee bij wijze van spreken morgen mee aan de slag kan gaan. Het zijn vaak relatief eenvoudige ingrepen waarvan de kosten laag liggen. Om deze redenen staat energiebesparing hoog op de Europese agenda. Via de Energy Efficiency Directive (EED, 2023) van de EU heeft elk lidstaat energiebesparingsdoelen opgelegd gekregen. Landen die onder de EED vallen moeten zorgen voor een vermindering van het finaal en primaire energieverbruik van minimaal 11,7% in 2030 ten opzichte van het niveau van 2020 (referentiescenario). In deze analyse gaan wij in op het finaal energieverbruik binnen de EU-27 en beschrijven wij de trends daarin. Aan de hand van de trend in het finaal energieverbruik is het mogelijk om energiebesparing en -efficiëntie deels in kaart te kunnen brengen. Ook belichten wij de ontwikkelingen binnen klimaatsectoren en welke belangrijke maatregelen zijn genomen of kunnen worden genomen. Voor Nederland specifiek verdiepen wij ons wat meer in de sectortrends en kijken wij tot slot wat de haalbaarheid is van de EU-energiebesparingsdoel voor Nederland.

Casper Burgering
Article tags:
  • Duurzaamheid

ESG & Economie - Aanpassen aan de hitte: klimaatbestendigheid en adaptatiefinanciering

Nu de wereld warmer wordt, is aanpassing aan klimaatverandering een noodzaak geworden. Het IPCC definieert klimaatadaptatie als de aanpassing van natuurlijke of menselijke systemen in reactie op werkelijke of verwachte klimaatveranderingen. Naarmate de wereldwijde uitstoot blijft stijgen, neemt de noodzaak voor landen, bedrijven en huishoudens om zich aan te passen toe. De aanpassing en de financiering van de aanpassing moeten gelijke tred houden met de escalatie van de gevolgen. De huidige adaptatieinspanningen zijn ontoereikend. Veel landen ondervinden nu al de negatieve gevolgen van acute of chronische fysieke risico's. Dit maakt klimaatadaptatie dringend noodzakelijk. Deze nota bespreekt wat klimaatadaptatie is en wat de uitdagingen zijn in het financieren van klimaatadaptatie.

Anke Martens
Article tags:
  • Duurzaamheid

ESG & Economie - Tempo van emissiereductie EU moet met 50% omhoog om doelstelling te halen

De EU is een van de weinige landen/regio's in de mondiale top tien van BKG-emittenten die hun uitstoot aanzienlijk hebben verminderd sinds de Overeenkomst van Parijs, die in 2016 van kracht werd. De andere zijn Japan en de VS. Toch moet het tempo van de emissiereductie in de EU worden opgevoerd om de doelstellingen van de Green Deal van de EU te halen. Andere belangrijke EU-klimaatdoelstellingen voor 2030, zoals het aandeel hernieuwbare energie in het energieverbruik en het primaire en finale energieverbruik, zullen waarschijnlijk evenmin worden gehaald als het tempo van de toename/afname niet merkbaar wordt opgevoerd. Met nog maar ongeveer zes jaar te gaan, evalueren we in deze notitie de kans dat de EU haar belangrijkste klimaatdoelstellingen in 2030 haalt.

Aline Schuiling
Article tags:
  • Duurzaamheid

ESG & Economie - Investeren in koolstofarme technologieën loont

Met de uitbreiding van het EU emissiehandelssysteem met ETS-II in 2027 krijgen vrijwel alle bedrijven in de Nederlandse economie een sterke impuls om te investeren in decarbonisatie. Uit extern onderzoek blijkt dat bedrijven die actief investeren in koolstofarme technologieën doorgaans een hogere operationele marge hebben dan bedrijven die daar niet in investeren. Het vervroegen van het investeren in decarbonisatie kan voor veel bedrijven gunstig uitpakken. Op korte termijn investeren in decarbonisatie is namelijk in financieel opzicht voordeliger dan investeren op de middellange termijn. In de periode tot aan 2029 liggen de investeringskosten lager dan in de periode na 2030. Dan zijn bovendien ook de onderhoudskosten iets gunstiger.

Casper Burgering
Article tags:
  • Duurzaamheid

ESG & Economie - Geothermische energie heeft groot potentieel, maar let op de uitdagingen

Geothermische energie kan worden gebruikt voor het opwekken van elektriciteit en verwarming. Het heeft slechts een fractie van de levenscyclusemissies in vergelijking met de verbranding van fossiele brandstoffen. Geothermische energie voorziet momenteel in minder dan 1% van de wereldwijde energiebehoefte, maar heeft een enorm potentieel.

Georgette Boele
Article tags:
  • Duurzaamheid

ESG en Economie - Hoge decarbonisatiedruk EU energie-intensieve industrie

Het tempo van emissiereductie in de EU-27 ligt ver onder het niveau van wat minimaal noodzakelijk is om het 2030-doel te kunnen bereiken. De industriële sectoren waar het relatief moeilijk is om de emissies te verminderen, zijn gezamenlijk goed voor ongeveer 23% van de totale uitstoot van broeikasgassen in de EU-27.

Casper Burgering
Article tags:
  • Duurzaamheid

ESG & Economie - Nieuwe NGFS scenario’s: meer schade, minder tijd

Afgelopen november heeft het Network for Greening Financial Services (NGFS) de vijfde versie van haar klimaatscenario's gepubliceerd. De nieuwe NGFS-scenario's zijn geactualiseerd met inachtneming van de meest recente ontwikkelingen en de toezeggingen op landenniveau zoals die luidden in maart 2024. De scenario's maken ook gebruik van de nieuwste versie van de Shared Socio-economic Pathways (SSP). Er is een nieuwe schadefunctie toegepast waarin de meest recente inzichten met betrekking tot schade door fysieke risico's zijn verwerkt.

Anke Martens
Article tags:
  • Duurzaamheid

ESG & Economie - Wat is de rol van groene ammoniak in de koolstofvrijetransitie?

Ammoniak is een zeer giftig kleurloos gas met een duidelijke geur. Het bestaat uit stikstof en waterstof. Ammoniak kan in de bodem ontstaan uit bacteriële processen en uit de afbraak van organisch materiaal. Slechts een zeer klein percentage wordt op deze manier geproduceerd. De meeste ammoniak wordt geproduceerd uit aardgas en lucht. Aardgasmoleculen worden gereduceerd tot koolstof en waterstof. De waterstof wordt vervolgens gezuiverd en gereageerd met de stikstof in de lucht om ammoniak te produceren (Haber-Bosch proces). Dit wordt grijze ammoniak genoemd. Als deze methode wordt gecombineerd met koolstofafvang en -opslag, dan wordt dit blauwe ammoniak genoemd. De productie van elke ton grijze ammoniak draagt bij aan de uitstoot van ongeveer 1,9 ton CO2 (1). De wereldwijde productie van ammoniak is verantwoordelijk voor 1,3% van de energiegerelateerde CO2-uitstoot (2). Volgens het IEA is ammoniak één van de meest emissie-intensieve producten van de zware industrie, bijna twee keer zo emissie-intensief als de productie van ruw staal en vier keer zo emissie-intensief als cement op basis van directe (scope 1) emissies. Een andere manier om ammoniak te maken is door gebruik te maken van groene waterstof en stikstof uit de lucht. Dit wordt groene ammoniak genoemd. Momenteel wordt ongeveer 70% van de ammoniak gebruikt om meststoffen te maken en de rest wordt gebruikt voor een breed scala aan industriële toepassingen, zoals kunststoffen, explosieven en synthetische vezels. Maar ammoniak heeft ook potentieel als groene energiedrager en als opslagmedium. In dit rapport proberen we de vraag te beantwoorden: Wat is de rol van groene ammoniak in de koolstofvrijetransitie?

Georgette BoeleMoutaz Altaghlibi(+1)
Article tags:
  • Duurzaamheid

PPA's... een sleutelstuk in de overgangspuzzel

Koopovereenkomsten voor elektriciteit (Power Purchase Agreements - PPA's) zijn essentieel om het marktrisico voor de ontwikkeling van duurzame energie te beperken en de overgang te bevorderen. PPA-contracten kunnen worden gedifferentieerd in termen van het type afnemer en de partij die de risico's van de volatiliteit van de productie draagt.

Moutaz Altaghlibi

Onze experts

Article tags:
  • Onze expert

"Zonder data ben je gewoon iemand met een mening"

Giovanni Gentile is klimaateconoom en datawetenschapper bij het Economisch Bureau van ABN AMRO

Giovanni Gentile
Article tags:
  • Onze expert

“Onderzoek daagt je uit om complexe vraagstukken met een creatieve blik te bestuderen”

Aggie van Huisseling is Econoom Nederland / Data-Analyst bij het Economisch Bureau van ABN AMRO.

Aggie van Huisseling
Article tags:
  • Onze expert

“Iedereen heeft een mening over de huizenmarkt - laten we proberen te focussen op de data”

Mike Langen is woningeconoom & data-scientist bij het Economisch Bureau van ABN AMRO.

Mike Langen

Flagship publicaties

Article tags:
  • Duurzaamheid

ESG & Economie - 2030 klimaatdoel voor veel sectoren binnen handbereik

In deze publicatie beantwoorden wij de vraag hoe de weg van de Nederlandse economie en haar sectoren naar het ultieme 2050-klimaatneutrale doel eruit zou kunnen zien. Met name kijken we hier naar de impact die alle koolstofarme technologieën kunnen hebben op de vermindering van de broeikasgassen voor 21 sectoren in onze zogenoemde Sector Technology Pathways richting 2050. Welke sectoren zijn de zwaargewichten in de transitie, waar is het verminderen van broeikasgassen een grotere uitdaging en welke knelpunten komen we op de weg naar 2050 tegen?

Casper Burgering
Article tags:
  • Macro economie

Stapeling klimaatrisico’s en financiële draagkracht op de woningmarkt

Klimaatverandering zorgt voor grotere risico’s die vaker voorkomen en meer schade veroorzaken aan Nederlandse woningen. Deze studie gaat over de vraag in welke wijken de risico’s van klimaatverandering maar ook de kosten van verduurzaming voor woningeigenaren of voor panden mogelijk te veel zijn om te dragen. Wij noemen dit ‘klimaatkwetsbare’ wijken.

Sandra PhlippenChristiaan Schreuder(+1)
Article tags:
  • Macro economie

Rimpelingen - Onderzoek naar de invloed van lage Rijnwaterstanden op de Nederlandse economie

De Rijn, de drukst bevaren rivier van Europa, is van groot economisch belang. Als gevolg van droogte zijn er zowel in 2018 als in 2022 perioden geweest waarin het waterpeil in de Rijn tot een kritiek niveau is gedaald, waardoor de binnenvaart ernstig werd beperkt. Volgens het Kiel Institute for the World Economy leidde het lage waterpeil in november 2018 tot een daling van de industriële productie met 1,5 procent, waardoor het Duitse bbp met 0,4 procent daalde. 1)

Jeannine van Reeken-van WeeAlbert Jan Swart(+1)
Article tags:
  • Macro economie

Macro Watch - Artificiële intelligentie krijgt voet aan de grond

Artificiële intelligentie (AI) heeft de potentie om de productiviteit en de groei van het BBP te stimuleren Het effect op de productiviteit is waarschijnlijk J-vormig: eerst een daling, dan met enige vertraging een stijging.

Philip Bokeloh
Article tags:
  • Macro economie

Stagflatie: een wrange, niet voor herhaling vatbare cocktail

Het woord stagflatie zingt weer rond. De inflatie is hoog en de vooruitzichten voor de economie verslechteren. De combinatie van hoge inflatie en stagnatie van de bbp-groei kwam ook voor in de jaren zeventig en tachtig. De huidige situatie kent diverse paralellen met die periode. Net als toen stijgen de voedsel- en energieprijzen en verzwakt het sentiment ten aanzien van de economie. Maar, er zijn ook belangrijke verschillen. Zo ligt de focus van het monetair beleid tegenwoordig op inflatie en is de arbeidsmarkt anders georganiseerd. Dat stelt enigszins gerust. Toch is dit geen reden om achterover te leunen, want het risico van stagflatie is daarmee nog niet uitgewist. Andere bedreigingen, zoals achterblijvende productiviteitsgroei, dienen zich namelijk aan. Het is daarom zaak alert te blijven en de economie te blijven hervormen.

Philip Bokeloh
Article tags:
  • Duurzaamheid

Is overstromingsrisico nu al van invloed op de huizenprijzen?

Inzichten uit een onderzoek in Nederland. Door de opwarming van de aarde neemt de kans op overstromingen toe. Indien dit risico niet in de huizenprijzen is meegenomen, ontstaat de vrees voor een plotselinge schok op de huizenmarkt, die de financiële stabiliteit kan beïnvloeden. Onze onderzoeksresultaten geven geen uitsluitsel, maar wijzen erop dat de huidige overstromingsrisico's niet (volledig) zijn ingeprijsd in de woningwaarde. De belangrijkste methodologische uitdaging bij het meten van de impact van overstromingsrisico op huizenprijzen is het vinden van vergelijkbare huizen zonder al te veel waarnemingen te verliezen.

Jeannine van Reeken-van WeeSandra Phlippen(+1)

Wilt u op de hoogte blijven?

Stel zelf je abonnement samen. Selecteer de onderwerpen en de frequentie die je wilt. We houden je dan in de toekomst op de hoogte van onze laatste research publicaties.