De overgang van de ene wereldorde naar de andere is in volle gang, maar het is nog onduidelijk hoe die nieuwe wereldorde eruit zal zien. De opkomst van AI, de groei van China en de relatieve achteruitgang van de VS bieden uitdagingen maar ook kansen. Het handelswapen ‘du jour’ is verschoven van tarieven naar knelpunten, wat nieuwe uitdagingen creëert voor overheden en producenten. De wereldwijde groei is opmerkelijk veerkrachtig gebleken gezien de tegenwind. We verwachten dat deze veerkracht in 2026 zal aanhouden, zij het met aanzienlijke risico’s. De groei in de VS blijft solide, maar daaronder schuilen ongelijkheid en kwetsbaarheid. De groei in de eurozone zal naar verwachting aantrekken door hogere Duitse overheidsuitgaven, terwijl China enkele bescheiden vraagondersteunende maatregelen zal nemen en het groeimodel van de maakindustrie grotendeels intact zal houden. Fiscale problemen in Frankrijk en het VK blijven waarschijnlijk een zorg. De inflatie in de VS zal naar verwachting blijven stijgen, maar in de eurozone onder het streefniveau dalen. Toch zal het verschil in rente tussen de Fed en de ECB naar verwachting aanzienlijk kleiner worden, waarbij de ECB de inflatie-onderschrijding in de eurozone ‘door de vingers ziet’ en de Fed de inflatie-overschrijding in de VS ‘door de vingers ziet’ door de rente verder te verlagen.

Het Economisch Bureau schrijft regelmatig over ontwikkelingen in de macro-economie. Hierbij onze laatste voorspellingen over de rente- en valutaontwikkelingen, energieprijzen en de economische trend in ontwikkelde en opkomende markten.

De VS is een verhaal van twee economieën geworden: AI bloeit, de rest stagneert. Handels- en immigratiebeleid zullen de kloof verder vergroten. AI-investeringen, en fiscale en monetaire verruiming zullen de groei stimuleren, ten koste van tekorten en inflatie.

Onevenwichtigheden tussen de aanbodzijde en de vraagzijde zijn niet verminderd in 2025. Verlenging wapenstilstand met VS vermindert externe risico’s, maar noodzaak herstructurering blijft. Wij verwachten meer gerichte maatregelen ter ondersteuning vraagzijde, nog steeds geen ‘bazooka’. China-VS/westen: Fragiel evenwicht blijft in tact na deal met VS, strategische ontkoppeling zet door. Wij verwachten dat de groei op jaarbasis afneemt van 5% in 2025 naar 4,6% in 2026 en 4,3% in 2027.

De economie van de eurozone presteerde goed in 2025, ondanks tegenwind door Amerikaanse invoerheffingen en toenemende concurrentie vanuit China – zelfs als de groei enigszins overdreven werd door de Ierse papieren werkelijkheid. We verwachten dat de groei in 2026 opnieuw versnelt, aangezien de Duitse overheidsinvesteringen toenemen. De sterke prestaties van Zuid-Europa nemen waarschijnlijk wat af door het aflopen van het Europese Herstel- en Veerkrachtplan. De ECB houdt haar beleidsrentes naar verwachting gelijk de komende kwartalen. Op korte termijn liggen de risico’s bij nieuwe renteverlagingen, gezien de dreigende onderschrijding van de inflatiedoelstelling, tegen 2027 slaat het risico om richting meer renteverhogingen.

De Black Friday-periode wordt door veel Nederlanders benut om aankopen te doen, vaak met het oog op sinterklaas en kerst. In deze periode geven consumenten aanzienlijk meer uit dan in het verleden, toen de dagen rond sinterklaas nog echte aankoopdagen waren. Om piekdrukte te voorkomen, starten meer retailers steeds eerder in november met het doen van aanbiedingen, waarbij de klant vooral via internet wordt gelokt.

Analyse van 150.000 Nederlandse huishoudens met een salaris biedt inzicht in de ontwikkeling van de bestaanszekerheid. We onderzoeken welk deel van het netto-inkomen wordt besteed aan vaste lasten en boodschappen. De boodschappenprijzen zijn flink toegenomen; huishoudens geven er dan ook een groter bedrag aan uit dan 7 jaar geleden. Toch neemt de bestaanszekerheid toe, omdat de inkomens sterker zijn gestegen dan de vaste lasten en boodschappen. Het percentage huishoudens dat een groot deel van het inkomen kwijt is aan vaste lasten en boodschappen is afgenomen.

Huishoudens in de grensregio kunnen zowel in Nederland als over de grens tanken. Hoe verandert het tank- en boodschapgedrag van deze huishoudens bij een relatieve verandering van de brandstofprijs?

De ov- en brandstofuitgaven liggen beide weer op het oorspronkelijke niveau, maar het herstel duurde bij de ov-uitgaven langer dan bij de brandstofuitgaven. Dat blijkt uit analyse van geanonimiseerde en geaggregeerde transactiegegevens.

Uit een analyse van de inkomsten van zes cohorten eerstejaars studenten blijkt dat hun financiële positie is verbeterd. Zowel de herinvoering van de basisbeurs als de stijgende uurlonen hebben hieraan bijgedragen. Eerstejaars studenten zijn minder afhankelijk geworden van studiefinanciering. Ze leenden minder, waardoor zij een kleinere studieschuld opbouwen. Eerstejaars studenten ervaarden afgelopen jaar de financiële vrijheid om minder uren te werken.

Analyse van 340 000 Nederlandse huishoudens biedt voor het eerst inzicht in de ontwikkeling van bestaanszekerheid. We bekijken de mate waarin het netto-inkomen van een huishouden opgaat aan vaste lasten, waardoor basale uitgaven en het opvangen van tegenvallers lastig wordt.

We bestuderen de effecten van lagere woonlasten op uitgaven door te kijken naar de inkomensafhankelijke huurverlaging van 2023. De inkomensafhankelijke huurverlaging gaat deels op aan een lagere huurtoeslag en het overgebleven deel wordt volledig geconsumeerd. De netto huurverlaging draagt dus direct bij aan hogere huishoudconsumptie en het wordt niet gebruikt om financiële buffers op te bouwen. Onze analyse laat ook zien dat er grote uitdagingen zijn om gericht inkomensafhankelijk huurbeleid te voeren.

Hoewel extreme gasprijsstijgingen alweer 2 jaar geleden zijn, ligt de energiecrisis van 2021-2023 nog vers in het geheugen. Hoe hebben de energielasten van huishoudens zich gedurende en na de energiecrisis ontwikkeld? Het is algemeen bekend dat niet iedereen op hetzelfde moment de impact van hogere energieprijzen voelde, maar waar staan we nu, twee jaar later?

Verhuurders zijn snel met de timing van huurverhogingen, maar voeren niet de maximale huurverhoging door. Dat blijkt uit analyse van geanonimiseerde en geagregeerde transactiegegevens.

Na drie kwartalen van consumptiekrimp was de toename van de particuliere consumptie in het vierde kwartaal van 2023 historisch groot. In 2023 werd de energietoeslag voor minima sterk geconcentreerd uitgekeerd in het vierde kwartaal van 2023. De energietoeslag van EUR 1.300 die minima in 2022 en 2023 ontvingen werd voor een aanzienlijk deel omgezet in consumptie. De sterke groei van de particuliere consumptie in het vierde kwartaal van 2023 werd voor grofweg 25% gedreven door deze geconcentreerde uitkering van de energietoeslag.

In mei van dit jaar publiceerde het Network for Greening Financial the Financial System (NGFS) een kwantificering van een reeks klimaatscenario's met een tijdshorizon van vijf jaar. Het was de eerste keer dat het NGFS klimaatscenario's met een kortere tijdshorizon uitwerkte. In dit artikel selecteren we enkele nuttige bevindingen uit deze NGFS-scenario's.

Hernieuwbare energiebronnen en hervormingen verzwakken de koppeling tussen gas, koolstof en elektriciteit, waardoor prijsbepalende factoren verschuiven naar langetermijnfactoren zoals hernieuwbare energiebronnen, flexibiliteit en strengere emissieplafonds.

In deze analyse gaan we in op de trend in de emissie-intensiteit op basis van broeikasgassen in de EU-27. Emissie-intensiteit geeft het niveau van broeikasgasemissies per eenheid activiteit aan. Naar verwachting zullen energie- en emissie-intensiteit verder blijven dalen, mits de EU de teugels van klimaatbeleid niet te veel laat vieren.

Het gasverbruik in de industrie is aanhoudend hoog en dit staat een versnelling van de industriële decarbonisatie in de weg. Hoewel het gasverbruik in de EU sinds 2017 is afgenomen, blijft aardgas een cruciale energiebron voor energie-intensieve industrieën.

De opwarming van de aarde met meer dan 1,5 °C komt dichterbij en voortzetting van huidig beleid zou leiden tot een temperatuurstijging van ongeveer 2,8 °C. De EU heeft op tijd haar NDC 3.0 gepresenteerd, maar de plannen lijken minder ambitieus, waardoor de kans groter wordt dat de doelen niet worden gehaald.

In 2026 zal CBAM tarieven opleggen op koolstofemissies op geïmporteerde goederen, met als doel koolstoflekkage te voorkomen en eerlijke concurrentie binnen de EU-markten te waarborgen.

Deze analyse is een vervolg op ons analyse van 22 oktober 2025 over de sterkst vervuilende staalprocessen en de trend in de CO2 uitstoot van deze processen. In de onderliggende analyse gaan we in op de impact van de koolstofkosten op de sector zelf en via haar verschillende manieren van staalproductie. Met beide analyses hopen wij meer inzicht te geven aan bedrijven in de sector en hun toeleveranciers bij het identificeren van eventuele risico's en mogelijke kansen.

We hebben een inschatting gemaakt van de kans dat het klimaatbeleid in Nederland de komende jaren wordt geïntensiveerd door te kijken naar de klimaatbeleidsplannen in de verkiezingsprogramma's van de politieke partijen die momenteel het hoogst scoren in de peilingen voor de verkiezingen van 29 oktober.

Dit is de eerste analyse in een serie van twee over de staalindustrie. Met beide analyses willen wij inzicht geven aan bedrijven in de sector en hun toeleveranciers bij het identificeren van eventuele risico's en mogelijke kansen. In deze eerste analyse gaan wij in op de sterkst vervuilende staalprocessen en de trend in de CO2 uitstoot van deze processen. We vergelijken hierbij de CO2-emissies van de twee belangrijkste hoofdroutes voor het maken van staal. We laten zien waar mondiaal het zwaartepunt ligt in de meest vervuilende processen, waarbij China een hoofdrol opeist.

Om de wereldwijde doelstelling van netto nuluitstoot in 2050 te halen en de opwarming van de aarde te beperken tot minder dan 2 °C (bij voorkeur 1,5 °C) boven het pre-industriële niveau, hebben we een mix van oplossingen nodig. Deze omvatten onder andere het verminderen van CO₂-uitstoot, het rechtstreeks afvangen van CO₂ uit verbranding en het verwijderen van CO₂ uit de atmosfeer. Hoewel er veel aandacht is geweest voor het verminderen van emissies (zoals het gebruik van hernieuwbare energie of duurzame brandstoffen), krijgt koolstofafvang en -opslag (CCS) steeds meer aandacht, vooral voor sectoren waar emissies moeilijk te verminderen zijn, zoals de zware industrie en het transport (scheepvaart).

Op 29 oktober worden in Nederland Tweede Kamerverkiezingen gehouden. Dit is een goed moment om het klimaatbeleid van de vertrekkende regering en de laatste ontwikkelingen op het gebied van broeikasgasemissies en andere klimaat-variabelen te evalueren.

Giovanni Gentile is Rentestrateeg bij het Economisch Bureau van ABN AMRO

Aggie van Huisseling is Senior Econoom Nederland bij het Economisch Bureau van ABN AMRO.

Mike Langen is woningeconoom & data-scientist bij het Economisch Bureau van ABN AMRO.

In deze publicatie beantwoorden wij de vraag hoe de weg van de Nederlandse economie en haar sectoren naar het ultieme 2050-klimaatneutrale doel eruit zou kunnen zien. Met name kijken we hier naar de impact die alle koolstofarme technologieën kunnen hebben op de vermindering van de broeikasgassen voor 21 sectoren in onze zogenoemde Sector Technology Pathways richting 2050. Welke sectoren zijn de zwaargewichten in de transitie, waar is het verminderen van broeikasgassen een grotere uitdaging en welke knelpunten komen we op de weg naar 2050 tegen?

Klimaatverandering zorgt voor grotere risico’s die vaker voorkomen en meer schade veroorzaken aan Nederlandse woningen. Deze studie gaat over de vraag in welke wijken de risico’s van klimaatverandering maar ook de kosten van verduurzaming voor woningeigenaren of voor panden mogelijk te veel zijn om te dragen. Wij noemen dit ‘klimaatkwetsbare’ wijken.

De Rijn, de drukst bevaren rivier van Europa, is van groot economisch belang. Als gevolg van droogte zijn er zowel in 2018 als in 2022 perioden geweest waarin het waterpeil in de Rijn tot een kritiek niveau is gedaald, waardoor de binnenvaart ernstig werd beperkt. Volgens het Kiel Institute for the World Economy leidde het lage waterpeil in november 2018 tot een daling van de industriële productie met 1,5 procent, waardoor het Duitse bbp met 0,4 procent daalde. 1)

Artificiële intelligentie (AI) heeft de potentie om de productiviteit en de groei van het BBP te stimuleren Het effect op de productiviteit is waarschijnlijk J-vormig: eerst een daling, dan met enige vertraging een stijging.

Het woord stagflatie zingt weer rond. De inflatie is hoog en de vooruitzichten voor de economie verslechteren. De combinatie van hoge inflatie en stagnatie van de bbp-groei kwam ook voor in de jaren zeventig en tachtig. De huidige situatie kent diverse paralellen met die periode. Net als toen stijgen de voedsel- en energieprijzen en verzwakt het sentiment ten aanzien van de economie. Maar, er zijn ook belangrijke verschillen. Zo ligt de focus van het monetair beleid tegenwoordig op inflatie en is de arbeidsmarkt anders georganiseerd. Dat stelt enigszins gerust. Toch is dit geen reden om achterover te leunen, want het risico van stagflatie is daarmee nog niet uitgewist. Andere bedreigingen, zoals achterblijvende productiviteitsgroei, dienen zich namelijk aan. Het is daarom zaak alert te blijven en de economie te blijven hervormen.

Inzichten uit een onderzoek in Nederland. Door de opwarming van de aarde neemt de kans op overstromingen toe. Indien dit risico niet in de huizenprijzen is meegenomen, ontstaat de vrees voor een plotselinge schok op de huizenmarkt, die de financiële stabiliteit kan beïnvloeden. Onze onderzoeksresultaten geven geen uitsluitsel, maar wijzen erop dat de huidige overstromingsrisico's niet (volledig) zijn ingeprijsd in de woningwaarde. De belangrijkste methodologische uitdaging bij het meten van de impact van overstromingsrisico op huizenprijzen is het vinden van vergelijkbare huizen zonder al te veel waarnemingen te verliezen.