Nederland - Contouren van groei in 2024 tekenen zich af

Sinds het vierde kwartaal (+0,3% k-o-k), waarin de Nederlandse economie de technische recessie verliet, is het economische momentum over het algemeen stabiel gebleven. Inkomende gegevens zijn in lijn met onze verwachtingen van een positieve maar zwakke groei. De PMI's voor de industrie wijzen op een stabilisatie in exportgerichte sectoren zoals de industrie en de handel. Het ondernemers- en consumentenvertrouwen stijgen, maar zijn nog steeds negatief. Recente arbeidsmarktgegevens wijzen op aanhoudende krapte met een werkloosheid die stabiel laag is. Het aantal faillissementen neemt toe vanaf een pandemisch dieptepunt, maar de stijging blijft beperkt in vergelijking met die in de eurozone. De kerninflatie daalde in februari voor het eerst sinds maart 2022 onder de 3%.

Vooruitkijkend blijven de vooruitzichten voor de eerste helft van 2024 positief maar zwak. We verwachten dat de groei later in het jaar aan trekt naarmate de financiële omstandigheden verder versoepelen en de buitenlandse vraag toeneemt dankzij sterkere groei in de eurozone. In het laatste kwartaal van 2023 zagen we al de contouren van de componenten die dit jaar de groei zullen aandrijven. De verbeterde koopkracht van huishoudens, gevoed door een zeer sterke CAO-loonstijging en verdere desinflatie, zal de particuliere consumptie ondersteunen. In 2024 is de CAO-loonstijgingen groter dan de inflatie, waardoor de koopkracht toeneemt. De regering draagt ondanks haar demissionaire status ook op twee manieren bij aan de groei. Ten eerste door de koopkracht van huishoudens met lagere inkomens verder te verhogen via herverdelend beleid, zoals een hogere huurtoeslag voor woningen. Ten tweede door rechtstreeks bij te dragen aan het bbp via een toename van de overheidsconsumptie, bijvoorbeeld hogere ambtenarensalarissen en investeringsgroei in bijvoorbeeld infrastructuur.

We verwachten dat de consumptie in het eerste kwartaal iets terugvalt na de historisch hoge consumptiegroei in het vierde kwartaal. Ons onderzoek suggereert dat een belangrijke aanjager van de consumptiegroei de geconcentreerde uitbetaling van de energietoeslag van 1300 euro aan huishoudens met een laag inkomen was. In tegenstelling tot 2022, toen de uitbetaling over het jaar werd gespreid, werd in 2023 75% van de energietoeslag in het vierde kwartaal uitbetaald. Ons onderzoek suggereert dat ongeveer 40% van deze toeslag aan huishoudens met een laag inkomen binnen drie weken werd uitgegeven. Een grove berekening suggereert dat ongeveer 25% van de totale verbruiksgroei in Q4 gerelateerd was aan de uitbetaling van de energietoeslag. Aangezien de energietoeslag in 2024 wordt afgebouwd, zal de groei van het verbruik in Q1 enigszins terugvallen door de hoge uitgaven in Q4.

De onderhandelingen om een regering te vormen zijn onlangs hervat. De verwachte coalitie tussen verkiezingswinnaar PVV (extreem-rechts), demissionair premier Rutte's VVD (liberaal centrum-rechts) en nieuwkomers de Boer Burger Beweging (BBB, rechts) en Nieuw Sociaal Contract (NSC, centrum-rechts) hebben de gesprekken over het vormen van een nieuwe regering hervat. In tegenstelling tot een typische meerderheidscoalitie willen de partijen een 'programakkoord' of 'extraparlementaire coalitie' vormen waarin ze handelen op basis van losjes gedefinieerde beleidsdoelen op hoofdlijnen in plaats van een zeer concreet en welomschreven coalitieakkoord. Als gevolg hiervan zullen politieke partijen in het parlement meer macht krijgen, iets wat brede steun heeft in het Nederlandse politieke landschap.