Hogere gas- en elektriciteitsprijzen sijpelen langzaam door in energierekening consument
De Europese Unie heeft nieuwe sancties aangekondigd tegen Rusland en maakte bekend dat er een aantal Russische banken afgesloten worden van het internationale betalingssysteem SWIFT. Daarmee worden financiële transacties met Russische bedrijven – waaronder olie- en gasbedrijven - ingewikkelder. Tussen de 15% en de 20% van het gas dat in Nederland wordt gebruikt, komt uit Rusland. Dit percentage ligt in Europa gemiddeld hoger (40%).
Hogere energieprijzen sijpelen langzaam door
Sinds de Russische inval in Oekraïne (15 februari) is de gasprijs (actief maandcontract) ongeveer verdubbeld. Minstens zo belangrijk is dat de prijs van het jaarcontract voor levering in 2023 ook sterk is gestegen. Naast gas voor direct gebruik door huishoudens, is het ook belangrijk voor de productie van elektriciteit. Ook die prijzen stijgen daarmee in een snel tempo. Hogere gasprijzen en elektriciteitsprijzen hebben als gevolg dat de inflatie in Nederland stijgt. Deze is – mede dankzij de hogere energieprijzen in de afgelopen maanden – al flink gestegen (CPI: 6,4% in januari; HICP: 7,6% januari, 7,2% in februari). Lees ook onze publicatie
Toch zullen de directe effecten op de koopkracht in Nederland op dit moment meevallen, het effect van de huidige hoge energieprijzen wordt namelijk uitgesmeerd over verschillende maanden. Uit ABN Amro transactiedata blijkt dat in februari Nederlandse huishoudens gemiddeld slechts 20% meer uitgeven aan hun gasrekening in vergelijking met het vorige jaar (zie grafiek hieronder). Dit percentage is gelijk gebleven ten opzichte van de vorige maand. We schreven al dat dit verschil voornamelijk komt omdat ruim de helft van de Nederlanders een contract heeft van een looptijd van 1 of meer jaar.1 Daardoor is hun energierekening niet gestegen en in sommige gevallen zelfs gedaald vanwege de relatief milde winter ten opzichte van vorig jaar (lager verbruik) en de compensatie vanuit de overheid.
Voor veel van deze huishoudens zal de pijn uiteindelijk wel komen, wanneer het energiecontract afloopt en opnieuw moet worden afgesloten. Het is op dit moment moeilijk in te schatten wanneer de hoge gas- en elektriciteitsprijzen zullen doorsijpelen in de daadwerkelijke uitgaven aan energie van consumenten. Het is namelijk onduidelijk hoeveel huishoudens meerjarige contracten hebben en wanneer deze aflopen. Bovendien hebben sommige huishoudens met een flexibel contract op dit moment ook nog weinig last van de hoge gasprijzen omdat hun bedrag slechts twee keer per jaar wordt aangepast.
Uiteindelijk zullen de hogere gasprijzen de koopkracht schaden, maar dit proces zal geleidelijk plaatsvinden en zal geen plotselinge schok in de consumptieve bestedingen veroorzaken. Ook verwachten wij dat de tweede ronde effecten van hoge energieprijzen, de doorwerking van hogere energieprijzen voor producten naar hogere voedselprijzen en duurdere industriële goederen, geleidelijk meer pijn gaat doen in de portemonnee. (Nora Neuteboom, Jeannine van Reeken, Sjoerd van der Heijden en Hans van Cleef).
*1 Ten opzichte van de vorige publicatie hebben we een aantal verbetering doorgevoerd in de data. In de vorige publicatie hadden we nog energiekosten + water, terwijl we dat in het grafiek in deze publicatie alleen energiekosten van huishoudens laten zien. Bovendien hebben we meer energieleveranciers toegevoegd aan de identificatie, waardoor de huidige cijfers een volledig beeld geeft van de daadwerkelijke energiekosten voor huishoudens.