De gevolgen van de oorlog voor de energietransitie
Het was rond de eeuwwisseling dat mijn Opa Hage “moest” verhuizen naar een aanleunwoning. Het kolenhok achter zijn schuurtje had hij altijd met woord en daad verdedigd tegen de familie en halfgevuld in ere gehouden. “Je wist immers maar nooit wanneer het weer oorlog wordt”. Dat er geen kolen meeverhuisden, ging niet zonder discussie.
Ik moest daar recent aan denken. In september verbleef ik met mijn vrouw en hond op een klein vakantieparkje nabij Gulpen in Zuid-Limburg. De particuliere uitbater stond op de eerste middag al bij ons op de stoep met een grote zak gedroogd hout voor de open haard. Hij verzocht ons er vooral gebruik van te maken om zijn energierekening binnen de perken te houden. Tijden veranderen. Ruim een jaar geleden was er nog een grote keten met vakantiebungalows die de blits op duurzaamheid. Ze brachten het nieuws dat ze de komende jaren alle openhaarden uit hun huisjes zouden verwijderen.
Opa is er inmiddels niet meer en het is oorlog. De gasprijzen zijn torenhoog en “Winter is coming”. In de media valt te lezen dat houtkachels hot zijn en ook elektrische radiatoren niet meer te krijgen. De transitie naar uitstootvrije hernieuwbare energie komt in het gedrang. De vervanging van gas door kolen zorgt dat we zelfs stappen achteruit zetten. De CO2 uitstoot van steenkool ligt immers 50% hoger dan bij aardgas.
In Duitsland is dit goed zichtbaar in de cijfers. Ook daar het goede nieuws dat het aandeel van vooral windenergie en in mindere mate zonne-energie is toegenomen. Echter het aandeel steenkool is sterk gestegen als vervanger van Russisch gas. Met steenkool opgewekte elektriciteit steeg met ruim 17% ten opzichte van de eerste helft van 2021. In andere EU-lidstaten zien we een vergelijkbaar beeld. De levensduur van voor sluiting geplande kolencentrales wordt verlengd en reeds gesloten kolencentrales gaan weer open. De industrie zoekt de oplossing in de verschuiving van gas naar olie. Het mag duidelijk zijn, op de korte termijn lijdt de energietransitie onder de oorlog.
Toch verwachten wij dat de energietransitie tot 2030 sneller zal verlopen dan vóór de crisis. De Europese Commissie (EC) en een veel lidstaten hebben namelijk hun ambities juist door het uitbreken van de oorlog flink opgevoerd. De ogen voor het gevaar van de kwetsbaarheid en afhankelijkheid bij de energievoorziening zijn duidelijk geopend. Ook mijn opa had een oorlog nodig om dat te begrijpen.
Deze column verscheen eerder in Deal! Vakblad voor inkopers van de Nevi