De CO2 reductie gaat in de papieren lopen

Bescheiden

De papierindustrie is één van de oudste bedrijfstakken die we kennen. Zo verrees de eerste papiermolen eind 16e eeuw in Zwijndrecht. In de eeuwen daarna groeide het uit tot een volwassen industrie. De meer recente geschiedenis laat zien dat de opkomst van het digitale tijdperk enkele kopzorgen voor de sector brengt, maar zij wist dit relatief goed te doorstaan. Sinds de piek van 450 bedrijven in 2002 is dit aantal inmiddels met zo’n 20% afgenomen. Begin 2021 telt de sector volgens de cijfers van het CBS zo’n 360 bedrijven.

De sector heeft in Nederland een bescheiden aandeel van circa een half procent in het totale bruto binnenlands product (BBP). Daarmee is het een relatief kleine sector. De sector behoort wel tot één van de meest energie-intensieve sectoren. Ondanks dat de sector een relatief klein aandeel heeft in de totale CO2 uitstoot van Nederland, is het binnen de Nederlandse industrie de op vijf na grootste uitstoter van CO2, met een aandeel van ruim 2% in de totale industriële CO2 uitstoot. Maar die uitstoot van CO2 ligt in 2019 al wel met éénderde lager ten opzichte van 1990.

Energiebehoefte

Het productieproces in de papierindustrie is complex en bestaat globaal uit drie onderdelen. Elk onderdeel bestaat uit een legio van tussenstappen. Eerst moeten de ruwe materialen voorbereid worden. Daar wordt vervolgens - via een chemische of een mechanische route - pulp van gemaakt. Na dit pulpprocedé wordt het papier gemaakt. Het meest energie-intensieve deel van het productieproces is het thermisch drogen van papier. De papierindustrie is daarmee een warmte-intensieve industrie. Het hele proces is voor de energiebehoefte vooral afhankelijk van aardgas.

Keuzes maken

De papierindustrie heeft door de jaren heen een paar goede keuzes gemaakt. Sinds de piek in het energieverbruik van 2000 is de neerwaartse trend in dit verbruik doorgezet en is sindsdien met zo’n 37% afgenomen. Dit is als gevolg van allerlei procesvernieuwingen die de sector heeft doorgevoerd. Het heeft de energie-efficiency sterk verbeterd. Daarnaast is de inzet van hernieuwbare energiedragers (biomassa) met 200% in dezelfde periode toegenomen. Verder werkt de Nederlandse papierindustrie vooral met gerecycled papier in het productieproces en veel minder met 'virgin' materiaal. Dit biedt economische en ecologische voordelen. En het heeft daarmee een goed verhaal te vertellen op het gebied van verduurzaming.

Er zijn inmiddels veelbelovende technologieën om de CO2 te reduceren voorhanden. De warmtepompen, elektrische boilers, warmteterugwinningstechnieken, verbeteringen van de energie-efficiëntie en het gebruik van bio-energie. Verdere elektrificatie is erg kansrijk. Het grootste obstakel is hier wellicht de aansluiting op het bestaande elektriciteitsnetwerk. Niet alleen zijn er vragen over de capaciteit van het netwerk, maar ook zijn de investeringen nog steeds relatief hoog.

Deze column heeft op 25 oktober in de Financiele Telegraaf gestaan onder de titel 'de CO2 reductie gaat in de papieren lopen'