SustainaWeekly - De economische impact van extreme weergebeurtenissen

Economie: De economische impact van extreme weergebeurtenissen verschilt van chronische klimaatschokken. Chronische fysieke risico's zijn geleidelijk en deterministisch. Extreme weersomstandigheden zijn willekeurig en abrupt. De economische activiteit lijdt in de onmiddellijke nasleep van een extreme weersgebeurtenis. De gevolgen op langere termijn voor de economie hangen af van de capaciteit van de staat om te herstellen en opnieuw op te bouwen en van de prevalentie van verzekeringscontracten.

Technologie: Zonne-energie is een belangrijke hernieuwbare bron voor de energietransitie. Maar zonne-energie kent drie grote uitdagingen: efficiëntie, intermittentie en materiaalgebruik. De opkomende zonnetechnologieën zijn erop gericht om deze uitdagingen aan te pakken, maar ze zijn nog niet commercieel klaar. De opkomende technologieën die het speelveld zouden kunnen veranderen zijn: perovskieten, kwantumstippen, thermochroom fotovoltaïsch glas en nachtzonne-energie.

ESG in figuren: In een vaste rubriek van ons weekblad presenteren we een aantal grafieken over enkele van de belangrijkste indicatoren voor ESG-financiering en de energietransitie.

Hoe moeten we denken over extreme weergebeurtenissen?

• De economische gevolgen van weersextremiteiten verschillen van chronische klimaatschokken

• Chronische fysieke risico's zijn geleidelijk en deterministisch; extreme weergebeurtenissen zijn willekeurig en abrupt

• De economische activiteit lijdt in de onmiddellijke nasleep van een extreme weersgebeurtenis

• De langetermijngevolgen voor de economie hangen af van de capaciteit van de overheid om te herstellen en opnieuw op te bouwen en van de mate waarin verzekeringscontracten worden afgesloten

De wetenschap is overtuigend: extreme weergebeurtenissen, zoals hittegolven, branden, droogtes, overstromingen en tropische stormen, komen steeds vaker voor en zijn steeds intenser. Deze gebeurtenissen zijn chaotisch en ontwrichtend en verschillen in belangrijke opzichten van chronische fysieke schokken die meestal geleidelijk verlopen en tot op zekere hoogte ook voorspelbaarder zijn. In deze analyse richten we ons op extreme weergebeurtenissen, en meer specifiek op de kanalen waarlangs dit soort gebeurtenissen een impact hebben op de economie.

De timing van extreme weergebeurtenissen

Het verband tussen antropogene activiteiten en atmosferische CO2-concentratie en temperatuur is ondubbelzinnig, net als het verband tussen de temperatuur op aarde en de frequentie en intensiteit van extreme weergebeurtenissen. Het hoeft niet te verbazen dat het aantal extreme weergebeurtenissen is toegenomen als gevolg van de hogere CO2-concentratie en temperatuur. In de EU bijvoorbeeld is het aantal extreme weergebeurtenissen verdubbeld van iets minder dan 20 per jaar in 1980 tot ongeveer 40 in 2021 volgens een analyse van de ECB.

Hoewel het onderzoek naar het verband tussen de frequentie van extreme weergebeurtenissen en antropogene activiteit goed is onderbouwd, zijn wetenschappers pas zeer recent begonnen met het leggen van een overtuigend verband tussen een bepaalde extreme weergebeurtenissen en antropogene activiteit. Een goede analogie om het verschil te illustreren tussen het oorzakelijk verband tussen antropogene activiteit en de frequentie van extreme weergebeurtenissen enerzijds en antropogene activiteit en het verband met een bepaalde gebeurtenis anderzijds, is het opgooien van een munt. Bij een eerlijke opgooi is er evenveel kans op kop als op munt. Bij een oneerlijke toss is de kans op één kant groter, maar we kunnen niet met zekerheid zeggen dat een bepaalde uitkomst bij een oneerlijke toss volledig het gevolg is van geknoei met de munt. Op dezelfde manier kunnen we met zekerheid zeggen dat een bepaalde extreme weergebeurtenis niet zou hebben plaatsgevonden zonder klimaatverandering.

Een belangrijk verschil tussen fysiek chronisch en acuut heeft daarom te maken met attributie. Er is een duidelijk en deterministisch verband tussen de uitstoot, de broeikasgasconcentratie, de temperatuur en de zeespiegel. Dat verband is beter vastgesteld voor de frequentie en intensiteit van acute gebeurtenissen dan voor een specifieke gebeurtenis.

Een ander verschil heeft te maken met het optreden van de gebeurtenis. Acute gebeurtenissen zullen vaker voorkomen, maar ze blijven willekeurig. Daarentegen zullen de fysieke gevolgen van klimaatverandering zich op een deterministische en geleidelijke manier voordoen. Het verschil wordt geïllustreerd in de grafiek hieronder.

Overdrachtskanaal van extreme weergebeurtenissen

Wat is de impact van extreme weergebeurtenissen op de economie? Een klimaatschok kan een impact hebben op de vraag- en aanbodzijde van de economie en in het geval van een acute schok kan de impact variëren in de tijd. In de onderstaande tabel staan enkele vraag- en aanbodkanalen als voorbeeld en wordt de impact opgesplitst in drie verschillende fasen - korte termijn, middellange termijn en langere termijn.

Er is weinig onenigheid over het feit dat de kortetermijngevolgen (fase 1) van een klimaatgebeurtenis negatief zijn voor de economische activiteit. Het inkomensverlies van huishoudens en bedrijven en de vernietiging van welvaart hebben een negatieve invloed op consumptie, investeringen en handel. De activiteit herstelt zich meestal in de periode onmiddellijk na de gebeurtenis (fase 2) wanneer huishoudens en bedrijven proberen te herstellen en opnieuw op te bouwen. De omvang van de wederopbouw zal afhangen van de middelen die beschikbaar zijn voor de publieke en private sector en de beschikbaarheid van arbeid en materiaal. De economische impact op langere termijn varieert en zal voor een groot deel afhangen van de mate van verzekeringsdekking en de overheidsfinanciën.

De grafiek hierboven illustreert de verschillende mogelijkheden. Eén mogelijkheid is dat de economie niet in staat is om binnen afzienbare tijd te herstellen tot het bbp-niveau van vóór de schok. Dit kan komen doordat de kredietvoorwaarden strenger worden en de overheid niet in staat is om in te grijpen met een effectief wederopbouwplan. De klimaatgebeurtenis zal een littekeneffect hebben op de economische groei (gemarkeerd als 'Acute – growth’ in de figuur).

Een andere mogelijkheid is dat de economie zich gedeeltelijk herstelt in de periode direct na de acute gebeurtenis (fase 2) en de economische groei herstelt naar de eerdere trend. De klimaatgebeurtenis resulteert in een niveauschok voor het BBP (aangeduid met 'Acute - level' in de figuur).

Een derde mogelijkheid is wanneer de schade van de klimaatgebeurtenis zichzelf aandient als een kans om de bestaande kapitaalvoorraad te vervangen door een nieuwe en productievere kapitaalvoorraad. Het herstel is niet alleen onmiddellijk, maar de verbeterde kapitaalvoorraad resulteert ook in een snellere economische groei (aangeduid met 'Creative distruction' in de figuur). Hoewel er weinig bewijs is dat de economische groei verbetert na een acute klimaatgebeurtenis, zijn er gevallen waar het inkomensniveau zich meer dan volledig herstelt en dit positieve resultaat is grotendeels te danken aan staatsinterventie. 1)

Maar er zijn ook nog andere mogelijkheden. Zo kunnen er op korte termijn voldoende middelen zijn voor een volledig herstel van de economie, maar kan de trendmatige groei lager uitvallen als gevolg van een hogere schuldenlast of strengere kredietvoorwaarden.

1) Deryugina, T., Kawano, L. and Levitt, S., 2018. The economic impact of Hurricane Katrina on its victims: Evidence from individual tax returns. American Economic Journal: Applied Economics, 10(2), pp.202-233.