Gaan met die methaan
Het klimaateffect van methaan blijft een heet hangijzer. Overheden hebben al langere tijd vooral het verminderen van de uitstoot van koolstofdioxide (CO2) op de korrel. Dit is immers het meest voorkomende broeikasgas in de atmosfeer van de aarde dat klimaatverandering veroorzaakt. Maar methaan krijgt steeds meer de aandacht. En dit is niet zonder reden.
Methaan is een veel sterker broeikasgas dan CO2. Volgens het KNMI kan het wel dertig tot zeventig keer sterker zijn dan CO2. Daar tegenover staat echter dat de hoeveelheid methaan in de lucht zo’n tweehonderd keer kleiner is dan de hoeveelheid CO2. Massa maakt dus het verschil. Tot slot zit er ook een groot verschil in klimaateffect tussen de twee. Zo verblijft methaan ‘slechts’ 10 jaar in de atmosfeer, terwijl CO2 er wel honderden jaren blijft hangen. Maar dit betekent natuurlijk niet dat we methaan minder serieus moeten nemen.
Boeren, winden, afval en affakkelen
Uit een rapport over de luchtkwaliteit in Europa van de European Environment Agency (EEA) blijkt dat methaan uit verschillende bronnen komt. Zo’n 55% van alle methaanuitstoot in Europa is afkomstig van de landbouw. Van deze totale Europese landbouwuitstoot van methaan heeft overigens de darmfermentatie van herkauwers een aandeel van circa 80%. Doordat in de magen van bijvoorbeeld een koe veel methaanbacteriën wonen, komt bij het boeren van de koe en bij haar winderigheid behoorlijk wat methaan vrij. Het resterende deel van de uitstoot van de Europese landbouwsector (zo’n 20%) is afkomstig van opslag en het gebruik van mest.
Een andere grote methaanuitstoter in Europa is de afvalsector met een aandeel van bijna 30%. Dit komt doordat in veel afvalbergen en -resten ook veel methaanbacteriën leven. Die zorgen daar voor de nodige milieuoverlast. Tot slot is de energiesector goed voor ruim 15% van de totale Europese methaanuitstoot. Bij de olieproductie en -raffinage komt ook veel methaan vrij, dat niet direct kan worden hergebruikt, vooral bij de productie en het vervoer. Het overtollige methaan kan dan, onder strikte voorwaarden, worden afgefakkeld. Bij dit proces komt onvolledige verbranding vaak voor en dat levert extra methaanuitstoot op.
Permafrost
Maar er is ook nog een andere zorgelijke kwestie. Door de opwarming van de aarde smelt de permafrost. Met deze term wordt de arctische grond aangeduid die eigenlijk nooit zou moeten of kunnen ontdooien. Maar toch is dit proces in gang gezet. Daardoor neemt de kans toe dat grote hoeveelheden CO2, methaan en andere broeikasgassen, die nu nog in de bevroren grond zitten, geleidelijk zullen ontsnappen. Het gaat volgens sommige onderzoeken om enorme hoeveelheden, zelfs meer dan we tot nu met z’n allen hebben uitgestoten sinds 1850.
Belofte maakt schuld
Gelukkig is daar dan de Global Methane Pledge, op initiatief van de VS en de EU tijdens de COP26 in Glasgow. Het betreft vooral maatregelen om de methaanuitstoot terug te dringen. Meer dan 100 landen – waaronder ook de vee-rijke landen als Brazilië, Canada, Argentinië en Nieuw-Zeeland – hebben zich aangesloten. Samen vertegenwoordigen ze zo’n 45% van de wereldwijde methaanemissies. Het initiatief is een eerste stap, maar helaas zonder China, India, Australië en Rusland. Als ook deze landen zich aansluiten gaat massa pas echt het verschil maken.