ESG - Samengestelde risico’s in klimaatscenario’s: is de impact groter dan de som der delen?

• Als een specifieke klimaatschok wordt gecombineerd met een andere schok (klimaat- of anderszins), kunnen deze schokken op elkaar inwerken en elkaar versterken

• Dit “samengestelde risico” kan vaak materieel en relevant zijn

• Transmissiemechanismen zijn afhankelijk van combinatie van schokken en landenspecifieke kenmerken

• Indirecte effecten kunnen groter dan de directe impact

• De huidige modellen/tools zijn niet toegerust om het samengestelde risico volledig te kwantificeren en kunnen daarom de negatieve impact onderschatten

Gecombineerde schokken kunnen op elkaar inwerken en elkaar versterken

Een klimaatschok kan gecombineerd worden met een andere schok van om het even welke oorsprong. Een fysieke klimaatschok kan zich voordoen in combinatie met een andere fysieke klimaatschok, maar ook met een transitieschok of een andere schok, zoals een economische, financiële of andere milieuschok. In 2020 bijvoorbeeld zagen veel landen extreme weersomstandigheden die hun weerga niet kenden op hetzelfde moment dat de wereldwijde Covid-19 pandemie begon (zie bijvoorbeeld hier). Omdat bedrijven en overheidsfinanciën al uitgeput waren door de pandemie, was de schokabsorptiecapaciteit voor de weergerelateerde schade kleiner en de impact dus groter. In de toekomst lijkt een combinatie van klimaat- en milieurisico's een relevant voorbeeld: er wordt steeds meer erkend dat klimaatverandering en biodiversiteitsverlies met elkaar samenhangen, wat leidt tot een onderschatting van het risico als alleen rekening wordt gehouden met de klimaatschade.

Onderzoek suggereert dat samengestelde risico's vaak materieel en relevant zijn

Hoe is de transmissie van zo'n samengestelde schok naar de algemene economie? De eerste-orde-effecten van een schok zijn de directe schade van de schok. Vervolgens zijn er de indirecte effecten op de economie als geheel en de bedrijven en huishoudens daarin. Bij zowel de eerste- als de tweedeorde-effecten kan er sprake zijn van samengestelde effecten.

Deze samengestelde effecten zijn afhankelijk van de specifieke schokken en landen. Ranger et al. (2021) combineren een fysiek klimaatrisico en een Covid-19-noodsituatie in verschillende scenario's. In dit voorbeeld worden de inkomsten en productie van bedrijven getroffen door vernietiging van de kapitaalvoorraad als gevolg van de natuurramp, terwijl ze ook worden getroffen door afnemende economische activiteit als gevolg van de Covid-19-noodsituatie. Dit heeft op zijn beurt een invloed op de winstgevendheid van bedrijven, wat weer doorwerkt in onder andere de werkgelegenheid en de kredietwaardigheid van bedrijven. Dit voorbeeld illustreert ook hoe de indirecte gevolgen groter kunnen zijn dan de directe gevolgen. De indirecte impact van beide schokken in dit voorbeeld is op de productie van bedrijven en de vraag van huishoudens, wat de totale impact versterkt. Dit kan op zijn beurt een invloed hebben op de werkgelegenheid, de lonen en de welvaart van de huishoudens, en dit creëert dan een terugkoppeling op de vraag. Dit kan leiden tot langdurige effecten op de economie. Uit dit onderzoek blijkt dat de indirecte gevolgen 50% groter kunnen zijn dan de som van de individuele schokken. Ander onderzoek naar historische gevallen van samengestelde gebeurtenissen suggereert ook dat veel grote crises worden veroorzaakt door samengestelde effecten. De wisselwerking tussen risico's kan leiden tot een langdurige onevenwichtstoestand van de economie. Bedrijven, huishoudens en investeerders gedragen zich anders in deze omstandigheden. De onzekerheid leidt tot risicoaversie en economische “scarring”. In het bijzonder verwijst dit naar langdurige effecten en traag herstel (hysterese).

Huidige modellen/tools zijn niet toegerust om samengestelde risico’s volledig te kwantificeren

In de huidige klimaatscenario's worden de samengestelde risico's niet (volledig) meegenomen. Ten eerste zijn deze risico's erg onzeker en moeilijk kwantitatief te beoordelen, zowel wat betreft waarschijnlijkheid als ernst. Daarnaast is de huidige generatie tools en modellen momenteel beperkt in hun vermogen om samengestelde schokken op te vangen. Zo zijn catastrofe (cat) modellen (het CLIMADA-model dat wordt gebruikt voor het modelleren van overstromings- en tropische tyfoonrisico's in het NGFS-scenario van fase IV is zo’n cat model), die worden gebruikt om de directe gevolgen van klimaatgerelateerde schokken in te schatten, niet in staat om samengestelde schokken of indirecte gevolgen te incorporeren.

Integrated Assessment Models (IAM's), een veelgebruikt instrument voor de beoordeling van de economische gevolgen van klimaatverandering, gaan ervan uit dat de gevolgen van extreme weersomstandigheden kunnen worden weergegeven als schadefuncties die temperaturen koppelen aan economische verliezen. Deze aanname beperkt het vermogen van de huidige generatie IAM's om de effecten van samengestelde klimaatschokken weer te geven. Dergelijke effecten zouden moeten worden opgenomen in de vorm van een aanpassing van de schadefuncties. Bovendien is het macro-economische model dat het klimaatscenario doorgeeft aan de algemene macro-economie meestal een algemeen evenwichtsmodel. Deze modellen gaan gewoonlijk uit van rationele verwachtingen en dat hysterese geen rol speelt. Zij gaan uit van evenwichtshypothesen die mogelijk niet geldig zijn.

Conclusie

Samengestelde risico's lijken in veel gevallen materieel en relevant te zijn. Met samengestelde risico's wordt in de huidige modellen en instrumenten niet volledig rekening gehouden. Als gevolg daarvan wordt het risico onderschat. Deze onderschatting kan schadelijk zijn als gebruikers zich hier niet van bewust zijn. Impacts van klimaatscenario's moeten worden gebruikt en gecommuniceerd met erkenning van de beperkingen.