Column: Effectief naar klimaatneutraal
Europa staat voor de uitdaging om op korte termijn energieonafhankelijk te worden en de overgang naar een klimaatneutrale economie te versnellen. Hoe eerder, hoe beter is de gedachtegang. Om dit te bereiken heeft de Europese Commissie (EC) meerdere pijlen op de boog. Daarvan zijn twee veruit het meest effectief en hebben ze ook nog eens het verste bereik: de inzet van meer hernieuwbare energie en het stimuleren van de energie efficiency.
Hernieuwbare race
Nog steeds is het aandeel van hernieuwbaar in de hele energiemix relatief laag in veel landen, waaronder Nederland. Dit gaat veranderen. De groei van hernieuwbare energie wereldwijd neemt jaarlijks namelijk flink toe. Dit is te danken aan een hele reeks vernieuwingen en een toename van investeringen op het gebied van schone energie, zoals zonnepanelen, windturbines, elektrische voertuigen en warmtepompen. Maar ook stimulerend overheidsbeleid helpt hierin mee. Toezichthouders in sommige landen – zoals in Polen – waarschuwen nu al dat de hernieuwbare expansie niet bij te benen is en dat de netwerkcapaciteit tekort gaat schieten. Dit gaat op den duur tot problemen leiden, zoals regelmatige blackouts.
En deze race is in volle gang. Vorige week nog werden de plannen bekend gemaakt voor de aanleg van een nieuwe elektriciteitsleiding tussen Nederland en het VK en de bouw van offshore-windturbines in de Noordzee. Allemaal voor energiezekerheid en meer hernieuwbare energie.
Efficiency race
Energie-efficiëntie betekent dat er minder energie wordt gebruikt om dezelfde activiteiten uit te voeren. Heel concreet wil dat zeggen dat energieverspilling wordt tegengegaan. Bovendien is het een kosteneffectieve manier om meerdere doelen gelijktijdig te bereiken (zoals BKG-reductie, meer concurrentievermogen, betere betaalbaarheid van energierekeningen en meer energiezekerheid).
Het goede nieuws is dat in de EU-27 de energie efficiency (berekend als energieverbruik naar BBP) alleen maar is verbeterd in de afgelopen 20 jaar. Sinds het jaar 2000 is de energie efficiency met 87% toegenomen, onder invloed van een vrijwel stabiele trend in het finale energieverbruik en een stijging van de toegevoegde waarde (BBP) in de EU-27 met 85%. En toch moet het efficiënter. Door de inval van Rusland in Oekraïne en de daaropvolgende energiecrisis werden in Europa de bestaande energie-efficiëntierichtlijnen nog verder aangescherpt.
Consuminderen
Het blijft belangrijk om het energieverbruik terug te dringen in Europa. Daarom verhoogde de Europese Commissie (EC) de energie efficiency ambitie met de presentatie van het REPowerEU-plan (in mei 2022). De verscherping had als voornaamste doel om de EU minder afhankelijk te maken van de invoer van fossiele brandstoffen uit Rusland. Omdat energiebesparing en -vermindering de meest effectieve manier is om die ambitie te bereiken, stelde de EC voor om de bindende EU-energie-efficiëntiedoelstelling ten opzichte van het referentiescenario voor 2020 te verhogen van 9% tot 13%. Vanaf het 2021 niveau van finaal energieverbruik betekent dit een reductie van nog 23% tot aan 2030, ofwel zo’n 2,5% reductie in het verbruik per jaar.
De groenste of meest duurzame energie is de energie die we uiteindelijk niet gebruiken. En dat kan vaak simpel zijn. Bijvoorbeeld met spaarlampen, stand-by killers, temperatuurmanagement, slimme huishoudelijke apparaten en nog slimmere thermostaten. Om koolstofneutraliteit te bereiken, moet eigenlijk in elke onderdeel van de economie maatregelen worden ondernomen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Idealiter betekent dit dat het tegen de laagst mogelijke kosten gebeurt, waarbij efficiency maatregelen het meest laagdrempelig zijn voor iedereen.