Alle ballen op methaan

Sterk broeikasgas

Methaan is een veel sterker broeikasgas dan CO2. Volgens het KNMI kan het wel dertig tot zeventig keer sterker zijn dan CO2. Daar tegenover staat echter dat de hoeveelheid methaan in de lucht zo’n tweehonderd keer kleiner is dan de hoeveelheid CO2. Massa maakt dus het verschil. Tot slot zit er ook een groot verschil in klimaateffect tussen de twee. Zo verblijft methaan ‘slechts’ 10 jaar in de atmosfeer, terwijl CO2 er wel honderden jaren blijft hangen.

De urgentie om methaan te verminderen komt ook naar voor in een rapport van de Verenigde Naties uit 2024. Daarin wordt gesteld dat de door de mens veroorzaakte methaanemissies verantwoordelijk zijn voor ongeveer een derde van de huidige opwarming van de aarde. Het terugdringen van deze uitstoot is daarmee dan de snelste en ook meest kosteneffectieve manier om de opwarming van de aarde op korte termijn te vertragen en ernstige klimaatschade te voorkomen.

Koeien, afval en -fakkelen

Uit een rapport over de luchtkwaliteit in Europa van de European Environment Agency (EEA) blijkt dat methaan uit verschillende bronnen komt. Zo’n 55% van alle methaanuitstoot in Europa is afkomstig van de landbouw. Hiervan heeft overigens de darmfermentatie van herkauwers een aandeel van circa 80%. Doordat in de magen van bijvoorbeeld een koe veel methaanbacteriën wonen, komt bij het boeren en winden behoorlijk wat methaan vrij. Het resterende deel van de uitstoot van de Europese landbouwsector (zo’n 20%) is afkomstig van opslag en gebruik van mest.

Een andere grote methaanuitstoter in Europa is de afvalsector met een aandeel van bijna 30%. In veel afvalbergen en -resten leven namelijk veel methaanbacteriën, zo blijkt. Tot slot is de energiesector goed voor ruim 15% van de totale Europese methaanuitstoot. Bij de olieproductie en -raffinage komt namelijk ook veel methaan vrij, vooral bij de productie en het vervoer. In deze sector wordt het overtollige methaan afgefakkeld, waarbij onvolledige verbranding ook vaak voorkomt en dat levert extra methaanuitstoot op.

Maar er is ook nog een andere zorgelijke kwestie. Door de opwarming van de aarde smelt de permafrost. Met deze term wordt de arctische grond aangeduid die eigenlijk nooit zou moeten of kunnen ontdooien. Maar toch is dit proces in gang gezet. Daardoor neemt de kans toe dat grote hoeveelheden CO2, methaan en andere broeikasgassen, die nu nog in de bevroren grond zitten, geleidelijk zullen ontsnappen. Het gaat volgens sommige onderzoeken om enorme hoeveelheden, zelfs meer dan we tot nu met z’n allen hebben uitgestoten sinds 1850. Slik…

Methaanoplossing

Het methaanprobleem is dus veelomvattend en een tikkende tijdbom, zo lijkt. Alleen het ontdooien van de permafrost vraagt om verregaande klimaatmaatregelen om de opwarming een halt toe te roepen. Dit is helaas eenvoudiger gezegd dan gedaan. Voor de rest is het relatief eenvoudig. In de landbouwsector kunnen inmiddels gerichte maatregelen genomen worden om de methaanuitstoot te verminderen. Zo kunnen voedermaatregelen helpen (met additieven of alternatieven), maar ook bijvoorbeeld via genetica kunnen stappen gezet worden om de klimaatimpact te verminderen. Volgens artikel van de Financial Times van eind vorig jaar (november 2024) is het echter de olie- en gasindustrie die de grootste emissiereductiepotentieel heeft. Dit vraagt om een gerichte aanpak van lekkage uit verouderde fabrieken en het verminderen van affakkelen. Niet alleen de grote vervuilers, maar ook het grote aantal kleine vervuilers in deze sector. Gaan met die methaan.