Column - Kan Europa ook profiteren van Trump?
Trump is nog steeds ‘the talk of the town’ (en ook de komende vier jaar). Van de Trump-analyses (buiten de VS) die ik tot dusver heb gelezen, is de teneur echter vooral negatief gestemd. In veel analyses is de conclusie namelijk dat Trump een grote negatieve impact gaat hebben op de mondiale economie en ook ecologie. Woorden als ‘vrees’, ‘donderwolk’, ‘hoofdpijndossier’ en ‘daar wordt niemand beter van’ kom ik tegen. Er gaat veel veranderen. Zo zullen de trans-Atlantische handel en de verhoudingen bijgesteld worden. En de groene agenda in de VS wordt een stuk fletser, met mondiale gevolgen. Maar een nieuwe Trump-era kan zomaar iets positiefs in het verschiet hebben.
Trump in het kort
Als inleiding even een korte samenvatting van wat de komende vier jaar gaat brengen. In zijn campagne beloofde Trump dat alle offshore windprojecten zullen stoppen op zijn eerste dag in het Witte Huis. Op 21 januari 2025 weten wij of hij die belofte houdt. Ook het klimaatparadepaardje van Biden – de Inflation Reduction Act (IRA) – krijgt het te verduren. En de kans op een Drill-Baby-Drill-Act neemt toe, want Trump gaat de fossiele sector een impuls geven. Verder zullen de belastingvoordelen voor een elektrische auto worden herzien of afgeschaft en komen er hogere handelstarieven over een brede linie. Zo lijkt het presidentschap van Trump ingrijpende gevolgen te gaan hebben vanuit verschillende invalshoeken. En de rest van de wereld gaat dit ook merken.
Groene EU innovatie zet door
Waar de VS dreigt af te drijven van een groenere toekomst, zet de EU daarvoor juist een belangrijke stap voorwaarts. Via het daarvoor opgetuigde Innovatiefonds gaat de EU namelijk circa 85 innovatieve net-nul projecten selecteren, waarvoor in totaal EUR 4,8 miljard aan subsidie beschikbaar is. Het schijnt de grootste uitgave te zijn sinds de start van het Innovatiefonds in 2020. Met deze EUR 4,8 miljard is dan EUR 12 miljard uitgegeven. Uiteindelijk moeten de 85 nieuwe projecten opgeteld ‘in de eerste tien jaar van hun levensduur de uitstoot [in de EU] met ongeveer 476 Mt CO2-equivalent verminderen’. Dit komt dus neer op een investering van zo’n EUR 99 per kg CO2e. Succes van de projecten is helaas niet gegarandeerd, dus dit bedrag kan zomaar oplopen.
De projecten richten zich op het maken van onderdelen van hernieuwbare energiesystemen, zoals windturbines, zonnepanelen en warmtepompen. Maar ook wordt er geïnvesteerd in technologieën zoals elektrolysers, brandstofcellen, energieopslag en batterijen. Als het zover is moet dit allemaal een sterke bijdrage leveren aan de EU-doelstellingen voor een koolstofarme economie. Maar tegelijkertijd gaat het ook de positie van Europa als wereldleider op het gebied van schone technologie verder versterken. Het sluit daarmee naadloos aan bij de adviezen uit het Draghi EU-concurrentierapport (september 2024) om te excelleren in koolstofarm leiderschap en zo het concurrentievermogen van Europa te verstevigen. Draghi is immers van mening dat het hele pad naar netto-nul emissies voor de EU strategisch centraal moet staan. Dit streven is uiteindelijk de aanjager van de toekomstige economische groei in de EU en moet internationaal het verschil gaan maken. Maar dan moeten wel alle klimaatneuzen in dezelfde richting staan. Zo niet, dan kan deze strategische schoen zomaar gaan wringen als de mondiale klimaatambitie slinkt.
Tel uit je winst
Een fletser klimaatbeleid in de VS heeft vooral mondiaal haar uitwerking. Het zet de gemaakte afspraken weer op scherp en de klimaatambitie onder druk, en mogelijk niet alleen in de VS. Maar ook hier zal de groenesoep niet zo heet gegeten worden als zij wordt opgediend. Want per saldo heeft de IRA van Biden ook voor veel banen gezorgd in de VS en had het programma een aanzuigende werking op bedrijven (o.a. uit de EU) in de schone technologie. Dit maakt delen van IRA economisch interessant. Maar mocht de IRA wel in de prullenbak belanden, dan zou dit zomaar een zegen kunnen zijn voor de EU doordat bedrijven zich juist hier weer meer willen vestigen. Wensdenken misschien, maar dit balletje kan zomaar de juiste kant oprollen voor de EU. In ieder geval kunnen de middelen uit het EU Innovatiefonds hierbij prikkelen of overtuigen.