De mouwen extra opstropen helpt al lang niet meer

Alarmerend nieuws zo lijkt het; helemaal in een tijd dat er sprake is van krapte op de arbeidsmarkt. En het wordt er niet vrolijker op als we beseffen dat die krapte structureel is. Onze samenleving zal verder vergrijzen. Een steeds kleiner aantal mensen zal het werk moeten doen. En dat kan alleen goed gaan met een flinke stijging van de arbeidsproductiviteit. Bij al die alarmbellen moeten we beseffen dat de afname van de groei vooral plaatsvond in de periode 2013-2019. Maar het probleem voor de toekomst blijft.

Het CBS omschrijft arbeidsproductiviteit als het bruto binnenlands product (bbp) per gewerkt uur. Het komt er dus op neer dat we minder meer zijn gaan produceren per gewerkt uur. Maar hoe komt dat en wat is de oplossing?

Een belangrijke factor van de afnemende groei blijkt het in fases dichtdraaien van de gaskraan in Groningen te zijn. De gaswinning was een enorm productieve activiteit; gaswinning vraagt nog maar om weinig arbeid als de kraan eenmaal open staat. Een andere reden van de daling is een verschuiving van arbeid naar minder productieve bedrijfstakken in de periode tot 2013-2019. We moeten daarbij denken aan sectoren als de horeca, uitzendbureaus, schoonmaakbedrijven en beveiliging. Ook heeft de explosieve groei van het aantal zzp’ers de productiviteitsgroei gedrukt.

Het CBS stelt dat de arbeidsproductiviteit aanzienlijk hoger zou hebben gelegen zonder deze twee voor Nederland specifieke factoren. “Alleen al zonder de impact van de delfstoffenwinning (lees gaswinning) zou Nederland zich niet meer in de achterhoede van de hoge inkomenslanden bevinden”.

Maar nogmaals het probleem voor de toekomst blijft. In de CBS Conjunctuurenquête van april dit jaar geeft 75% van de ondernemers aan bezig te zijn met productiviteitverbetering, met als belangrijkste reden: te weinig personeel.

Alle ogen zijn gericht op Artificial Intelligence (AI) als de opvolger van de lopende band, computer en robot. Dat gaat de heilige graal worden voor de arbeidsproductiviteit. Voor veel repeterende processen in allerlei sectoren zal AI de oplossing zijn. Generatieve AI zoals ChatGTP is de vorm die de meeste aandacht krijgt. Het richt zich op het creëren of genereren van content en kan zomaar deze columnschrijver overbodig maken.

Deze column verscheen eerder in Deal! Vakblad voor inkopers van de Nevi