Wordt de energietransitie wel een eerlijke transitie?

Steeds meer bedrijven publiceren over hun niet-financiële prestaties, soms in de jaarverslagen, soms ook apart. Dit zijn rapportages waarin bedrijven rekenschap afleggen over hun impact op de maatschappij. Ik ben trots om te kunnen zeggen dat ABN AMRO al jarenlang een koploper is op het gebied van non-financial reporting.

Meetbare vooruitgang

Rapporteren over de energietransitie wordt steeds beter mogelijk door toenemende beschikbaarheid van cijfers, modellen, methodes en standaarden. Vooruitgang wordt meetbaar en inzichtelijker voor stakeholders, die op hun beurt bedrijven beter met elkaar kunnen vergelijken.

Maar hoe mooi de cijfers en grafieken ook zijn, ze brengen ook risico’s met zich mee. Het is makkelijk om je te verliezen in een cijfermatige werkelijkheid, en de echte wereld erachter uit het zicht te verliezen. In de energietransitie ligt de focus te vaak op CO2-reductie en te weinig op degenen die de transitie daadwerkelijk moeten vormgeven: de mensen zelf.

Zonnepanelen

De transitie die we met z’n allen willen maken, heeft een impact op mensen(levens). Ga maar na: als we steeds meer overstappen op duurzame vormen van energie en de fossiele industrie geleidelijk afbouwen, gaan er ook banen verloren. De grondstoffen die nodig zijn voor het maken van zonnepanelen, worden niet zelden gewonnen onder zeer erbarmelijke omstandigheden. Windmolenparken maken ons minder afhankelijk van fossiele energie, maar nemen ook veel land in beslag – wat soms leidt tot conflicten met bewoners.

Daarnaast hebben mensen met een kleine portemonnee ook niet altijd de middelen om hun huis te verduurzamen, waardoor ze achterblijven in de transitie en vaak opgezadeld worden met een hoge energierekening.

De fysieke gevolgen van klimaatverandering hebben ook impact op mensen, met name uit kwetsbare groepen, dichtbij maar ook verder van huis. Zo worden arme landen onevenredig hard getroffen door klimaatverandering. Hele gebieden worden onbewoonbaar, wat kan leiden tot massamigratie.

Leren van fouten

Een snelle oplossing is er niet, maar waakzaamheid is geboden. Op de mensenrechtenconferentie van ABN AMRO vorig jaar constateerde Diederik Samsom dat in élke voorgaande economische transitie de rijken aan het langste eind trokken – ten koste van degenen die de verandering niet konden bijbenen.

Als bedrijven en overheden dragen we daarom de verantwoordelijkheid om te leren van fouten en onrecht uit het verleden. Het is aan onszelf om in de energietransitie een mensenrechtenbril op te zetten, ook wel een ‘People Lens’ genoemd. Dit betekent dat we ons bewust zijn van de impact die onze besluiten kunnen hebben op mensen en mensenlevens.

Niet los van elkaar te zien

Als bank doen we dit door bewustwording te creëren, door met klanten en stakeholders in gesprek te gaan. Dat kan door het organiseren van conferenties en stakeholderdialogen, maar ook in klantgesprekken en alledaagse werkzaamheden. Bij zakelijke klanten die een financiering nodig hebben, komen duurzaamheid en CO2-uitstoot als voorwaarden altijd ter sprake. Door ook mensenrechten aan de orde te stellen, wordt duidelijk dat de verschillende duurzaamheidsthema’s niet los van elkaar te zien zijn.

In de energietransitie spreken we vaak over een ‘just transition’, een eerlijke transitie. Een transitie waar niemand achter blijft. Alle rapporten die tegenwoordig over de ‘eerlijke transitie’ verschijnen, zijn van harte welkom. Maar belangrijker is dat we actie ondernemen en het praktisch maken. Dat we in al onze producten, analyses en processen de mensenrechtenbril opzetten. En dat we zo samen zorgdragen voor een transitie die goed is voor zowel onze aarde als voor de mensen die erop leven.

Solange Rouschop - Chief Sustainability Officer ABN AMRO